Komentarze
blog ks. Andrzeja Draguły
Mój komentarz do wszystkiego
7 listopada 2011
O publicystyce i duchu sekciarstwa
Najpierw dwa cytaty. „Poza tym to wszystko wydarza się po serii wypowiedzi Bonieckiego, które trudno było pogodzić ze stanowiskiem Kościoła, a zakonnik nie jest od tego, żeby plótł, co mu ślina na język przynosi, lecz żeby reprezentował stanowisko Kościoła” (Tomasz Terlikowski). „Jest on [ks. Boniecki] znany z tego, że mówi o własnych przeświadczeniach, które prezentuje od wielu lat” (Paweł Milcarek). Obaj cytowani autorzy: Terlikowski robi to expilicite, a Milcarek – implicite upominają się o „stanowisko Kościoła”, przeciwstawiając temu wypowiedzi i przeświadczenia ks. Adama.
Czy w Kościele jest miejsce na własne opinie i przeświadczenia? I w jakim zakresie? Po pierwsze, trzeba przypomnieć, że w Kościele katolickim istnieje tzw. hierarchia prawd, o której mówił II Sobór Watykański w kontekście działalności ekumenicznej. Przypominał, że trzeba pamiętać „o istnieniu porządku czy «hierarchii» prawd w nauce katolickiej, ponieważ różne jest ich powiązanie z zasadniczymi podstawami wiary chrześcijańskiej” (Unitatis redintegratio, nr 11). Inaczej mówiąc, nie wszystko w doktrynie Kościoła jest tak samo ważne: są dogmaty, są prawdy katolickie, które choć należą do autentycznego nauczania, to nie cieszą się nieomylnością, są w końcu teorie, opinie i hipotezy teologiczne. Im dalej od centrum, tym większa dowolność interpretacji. Kwestia sposobu obecności Kościoła w przestrzeni publicznej, w tym krzyża w parlamencie, na pewno nie należy do centrum depozytu wiary. Uprawniona jest tutaj wielość interpretacji, jak uprawniona jest wielość możliwych rozwiązań praktycznych. Podobnie jest z oceną konkretnych występów artystycznych tudzież obecności określonych osób w telewizji. To są – mówiąc szczerze – kwestie peryferyjne, co do których można mieć własne zdanie i przeświadczenie. Nawet gdyby istniało w tej kwestii jakieś oficjalne stanowisko Kościoła w Polsce, nie ogranicza to wolności teologicznego myślenia, które ma prawo objawiać się w debacie.
Jako niebezpieczne należy uznać – moim zdaniem – uzurpowanie sobie prawa przez niektórych publicystów (bo nawet nie teologów) do orzekania o czyimś stanowisku, że jest katolickie bądź niekatolickie. Dzieje się tak – niestety – z wielu stron. By odebrać komuś prawo do katolickości, trzeba mieć poważne argumenty, a nie jedynie przywiązanie do własnego rozumienia katolicyzmu i prywatnych upodobań. W ten sposób katolickość zamienia się w partykularność i ekskluzywizm polegający na przypisywaniu sobie prawa do bycia „prawdziwym” katolikiem w odróżnieniu od pseudokatolików. Żadna frakcja, stronnictwo, opinia, tradycja czy cokolwiek innego – o ile mieści się w granicach katolickiej ortodoksji – nie może sobie uzurpować prawa do określania siebie jako wyłącznie katolickiej. Czym będzie Kościół, gdy zwolennicy różańca zaczną przekonywać, że modlą się lepiej niż zwolennicy glosolalii? Czym będzie Kościół, gdy ci, co noszą krzyżyk na szyi, będą przekonywać, że są lepszymi katolikami niż ci, co go nie noszą? Czym będzie Kościół, gdy modlący się po łacinie będą przekonywać, że modlą się lepiej niż ci, co modlą się po polsku?
Zacytuję tutaj ks. abp. Budzika: „Nie dajmy się podzielić i nie zatraćmy możliwości dialogu. Jeśli ekumenizm jest ważnym zadaniem Kościoła, to tym bardziej winien to być «ekumenizm» wewnątrzkościelny. Nie zapominajmy, że jedność Kościoła nie wynika z wierności jakiejś opcji politycznej, ale zakorzeniona jest w tajemnicy Trójcy Świętej. Chodzi o jedność, która nie niszczy różnorodności i różnorodność, która nie rozbija jedności. W Kościele winniśmy szukać takiej właśnie jedności”. Zasada ta nie dotyczy wyłącznie różnorodności opcji politycznej, ale także opcji teologicznej, liturgicznej, społecznej i każdej innej, w które istnieje – oczywiście w zakresie ograniczonym przez depozyt wiary – dowolność.
Przypomnijmy scenę ewangeliczną: „Wtedy przemówił Jan: «Mistrzu, widzieliśmy kogoś, jak w imię Twoje wypędzał złe duchy, i zabranialiśmy mu, bo nie chodzi z nami». Lecz Jezus mu odpowiedział: »Nie zabraniajcie; kto bowiem nie jest przeciwko wam, ten jest z wami«” (Łk 9,49–50). Być może wymaga to od nas zbyt dużej pokory, by uznać, że są jeszcze „inni”, którzy nie chodzą z nami, a są uczniami Jezusa. Uznanie tego faktu jest bowiem uświadomieniem sobie, że nie mamy monopolu na jedyne słuszne bycie uczniem Jezusa.
Pozostaje pytanie, gdzie i jak ta dowolność może i powinna się objawić. Terlikowski i Milcarek (dla przykładu) zarzucają Bonieckiemu, że jemu wolno mniej, gdyż jest księdzem i zakonnikiem. To mało kulturalny wybieg, jeśli chodzi o debatę publiczną, w ten bowiem sposób obaj autorzy uzurpują sobie prawo, by hasać swobodniej (np. w kwestii spotkania w Asyżu), nikt ich bowiem nie napomni ani nie wyda nakazu milczenia, by obronić ich przed własną elokwencją, jak o casusie Bonieckiego napisał Milcarek. Może jestem naiwny, ale wydaje mi się, że nasi wierni (przynajmniej ich część) potrafią odróżnić nauczanie z ambony od debaty publicystycznej i wcale nie biorą wypowiedzi ks. Bonieckiego czy o. Rydzyka za autentyczne nauczanie Kościoła i proklamację Ewangelii. No chyba, że mamy do czynienia z „wyznawcami” obu księży, a to już tchnie duchem sekciarstwa. Wyznawcą trzeba być Jezusa Chrystusa, a nie jakiegokolwiek księdza, z tej czy tamtej strony, tej czy innej tradycji.
I jeszcze jedna myśl na koniec. Co rusz powracają w Polsce tęsknoty za jednym głosem Kościoła. Taki głos jest możliwy i niezbędny, ale jedynie w tym, co konieczne. Sam Episkopat różni się bardzo co do szczegółowych rozwiązań teologiczno-pastoralnych, czego udowadniać nie trzeba. Różnią się biskupi, różnią się księża, różnią się świeccy. Tak jak papież różni się od papieża. Powracają także tęsknoty za Kościołem, który na każde pytanie, nawet najbardziej szczegółowe, będzie miał jedną, autentyczną odpowiedź i wykładnię. Ale Kościół coraz częściej zamiast rozwiązań daje metodę i instrumenty, za pomocą których każdy wierny musi wypracować osobiste rozwiązania. Już nie ma indeksu ksiąg zakazanych, samemu trzeba umieć zdecydować, co czytać. Ostatecznym sanktuarium i trybunałem jest sumienie, w którym każdy musi dokonać wyboru. Kościół wyznacza jedynie pewne główne kierunki i granice, poza które nie można wyjść, nie popełniając błędu co do wiary i moralności chrześcijańskiej. I właśnie dlatego na wiele szczegółowych pytań nie ma prostych odpowiedzi, gdyż groziłyby one uproszczeniem. Posłuszeństwo w wierze dopełnione jest koniecznością osobistej konfrontacji z wolnością i wolnym wyborem.
Polecamy książki ks. Andrzeja Draguły:
Komentarze:
Komentarze niepołączone z portalem Facebook
2011-11-10 09:35:54 - Robert
Do zzzzzz:
Ja tam usłyszałem kiedyś takie mądre zdanie: "nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria"... ;)
A czy taka odpowiedź znaczy może, że wyznaje Pan(i) słuszność punktu 2a) ?
2011-11-08 23:40:11 - zzzzzz
Można dyskutowć , fajna sprawa. Na poziomie akademickim super. A do pracy to lepiej żeby tacy jak ks. Boniecki poszli. Pozdrawiam serdecznie.
2011-11-08 16:01:29 - Wat-piacy
Madre slowa ale w polskim kosciele zagniezdzila sie polityka. Prawie kazde slowo ksiedza, jego kazanie jest interpretowane jako jego poparcie dla ktores z partyjek. Pamietajmy tylko ze kosciol ma 2000 lat a nasze partyjki ile? 10, 15, 50 czyli nic.
2011-11-08 15:55:38 - Robert
W punkcie b) można by pomyśleć tak:
b.1) uważam, że to ograniczenie skierowane do księdza Bonieckiego jest słuszne
b.2) uważam, że to ograniczenie skierowane do księdza Bonieckiego jest niesłuszne...
Punkt b.1) może wynikać z tego, że ktoś zwyczajnie uważa, że marianie mają zapewne w tej sprawie lepsze rozeznanie ode mnie, i wiedzą, co robią...
Punkt b.2) jest oczywiście przeciwny do b.1), i chyba można by go skrócić do stwierdzenia:
"ja mam w tej sprawie lepsze rozeznanie, niż marianie, i lepiej wiem, jak być powinno"...
Być może taki odbiór jest zbyt dużym uproszczeniem, ale zdaje mi się sensowny... Jeśli jednak gdzieś nie mam racji, to czy może mi to ktoś wyjaśnić?
Dziękuję za możliwość wyrażenia swego głosu
2011-11-08 15:55:20 - Robert
Z wszystkim powyższym chyba się zgodzę... ale... ;) Jeśli chodzi o "obronę" księdza Bonieckiego, czy też wyrażanie solidarności i tym podobne gesty, to mam pewną wątpliwość, mianowicie:
1) Czy Kościół ma prawo czasem powiedzieć komuś ze swych sług, żeby się w czymś ograniczył (na przykład żeby ograniczył swoją obecność w mediach...)
2) Jeśli ktoś uważa, że Kościół takiego prawa w ogóle nie ma, to w tym miejscu chyba już zasadne jest pytanie, czy taki ktoś jest w ogóle katolikiem...?
3) Jeśli Kościół takie prawo ma, to czy uważam, że:
a) zawsze jest ono używane w sposób niesłuszny
b) czasem jest ono używane w sposób słuszny, a czasem nie
c) zawsze jest ono używane w sposób słuszny
Punkt c) zdaje mi się, mógłby ktoś szczerze wyznawać i mogłoby to wynikać z autentycznego, głębokiego zaufania do Boga i Kościoła, choć zdaje mi się, że to byłaby wielka rzadkość
punkt a) jest w dużym stopniu podobny do punktu 2)
Więc najbardziej interesujący jest punkt b) (ale komentarz nie może być długi, muszę go przenieść do następnego)
2011-11-08 15:16:41 - pamietajacy
Dzięki za werbalizację moich myśli. Uprzedzam ,że wykorzystam przynajmniej urywki jeśli nie całość ,za co autora przepraszam i dziękuję . :-)
2011-11-08 14:26:31 - edvinka
Aż by się chciało napisać 'święta' prawda ale powiem tylko dziękuję za mądrość słowa!!!!
2011-11-07 22:26:29 - Magdalena
No właśnie jedność to nie jednakowość, a lęk przed Kościołem jako miejscem dialogu jest dla mnie nieuzasadniony. Dziękuję za ten tekst. Jest dla mnie pouczający. I zachęcający. Do pokory i pracy nad sobą.
Komentarz pojawi się po zaakceptowaniu przez moderatora.
