Czytelnia

Z wyjątkiem Caritas, katolickie organizacje społeczne w Polsce są dość słabe instytucjonalnie, co ogranicza ich możliwości i swobodę działania. Sądzę zatem, że warto stworzyć — w skali ogólnopolskiej — nowe mechanizmy finansowania działań katolickiego trzeciego sektora. Mogłaby to być nowa kościelna fundacja albo tylko nowa forma działania prężnie funkcjonującej Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia. Kościelny fundusz inicjatyw społecznych mógłby powstać z części środków zdobywanych przez diecezje ze sprzedaży odzyskiwanych gruntów kościelnych. Wobec rosnącej podejrzliwości w kwestii majątku kościelnego przekazanie części tych środków na cele społeczne byłoby znaczącym gestem. Wyobrażam sobie, że decyzje o przyznaniu wsparcia zapadałyby w drodze konkursów, a władze fundacji co roku mogłyby ogłaszać kilka priorytetów, wokół których powinny się koncentrować działania wnioskodawców. Metoda taka pozwalałaby na świadome, całościowe kształtowanie kierunków i form aktywności społecznej katolików.

W polskich dyskusjach ostatnich lat zdarzało się słyszeć głosy, że Kościół zapomniał o społeczeństwie. Może nie tyle zapomniał, ile nie potrafił znaleźć dróg bliskiego spotkania. Ale jeszcze nic straconego. Wciąż możemy się nauczyć być Kościołem społecznym — wolnym i od uduchowienia fałszywie odrywającego człowieka od ziemi, i od partyjności sprowadzającej religię do ideologii. Kościołem, który — jak Bóg — będzie dla człowieka. Bo to człowiek jest drogą Kościoła.

Zbigniew Nosowski

¹ Zob. R. Boguszewski, Polak — na zawsze katolik? Polska religijność w latach 1989-2008 na podstawie badań CBOS, w: WIĘŹ 2008 nr 9; Z. Nosowski, Kościół godny(?) zaufania. Nad wynikami sondaży opinii publicznej z lat 1989-2008, w: „Teologia Polityczna” nr 5 (2009/2010).
² Pisze o tym nieco więcej obok Marek Rymsza.
³ S. Mandes, Kościół katolicki a proces modernizacji, referat wygłoszony podczas konferencji „Polska po 20 latach wolności” zorganizowanej przez Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, 23 maja 2009 r. Dziękuję dr. Mandesowi za udostępnienie szczegółowych danych.
⁴ Więcej o różnych modelach społecznej roli Kościoła pisałem w tekście Polskie katolicyzmy. Szkice do mapy ideowej, WIĘŹ 2010 nr 1.
⁵ H. Juros, Katolicka nauka społeczna 2010, referat przedstawiony podczas zjazdu wykładowców katolickiej nauki społecznej i konferencji „Polska Prezydencja w Unii Europejskiej. Perspektywa kulturowa i aksjologiczna”, Warszawa-Falenica, 21-22 czerwca 2010 r.
⁶ Zob. T. Halk, Dotknij ran, Kraków 2010, s. 75.
⁷ M-D. Chenu, Consecratio mundi, w: „Znak” 1965 nr 6.
⁸ Książka ta została wydana w 2010 r. w Bibliotece WIĘZI.
⁹ Kościół obywatelski — wywiad Zbigniewa Nosowskiego i Marka Rymszy z abp. Kazimierzem Nyczem, WIĘŹ 2009 nr 3 (tekst publikowany równolegle w 15. numerze kwartalnika „Trzeci Sektor” pod tytułem Kościół w Polsce nie obawia się sekularyzacji dobroczynności).
¹⁰ Zob. M. Jachowicz, Gorący patrol, WIĘŹ 2009 nr 7.
¹¹ Tak mówił abp Kazimierz Nycz w podsumowaniu dyskusji na seminarium Kościół w społeczeństwie obywatelskim. Społeczeństwo obywatelskie w Kościele, 12 marca 2009 r., zorganizowanym przez Instytut Spraw Publicznych i Laboratorium WIĘZI.
¹² „Sam Bóg jest Stwórcą świata, a dzieło stworzenia nie jest jeszcze zakończone. Bóg pracuje. I tak praca ludzi musiała jawić się jako szczególny wyraz ich podobieństwa do Boga, który daje człowiekowi udział w stworzonym dziele Bożym w świecie. [...] Praca, wraz z kształtowaniem historii przez człowieka, są współdziałaniem ze Stwórcą” — mówił Benedykt XVI w Paryżu we wrześniu 2008 r.
¹³ Potrzeba wierzących profesjonalistów, z bp. Janem Chrapkiem rozmawiają Alicja Wysocka, Tomasz Wiścicki i Krzysztof Wojciechowski, w: Dzieci Soboru zadają pytania, red. Z. Nosowski, Warszawa 1996, s. 59-60.