Czytelnia

O ile jednak prawdziwi prorocy znoszą, jak widać, dzielnie samodzielność i odrębność innych prawdziwych proroków, o tyle nie wydaje się, by taką samą postawę łatwo było przyjąć ich wyznawcom. Prorok staje się zatem mimowolnie elementem walki o tożsamość rozmaitych, tworzących się nieraz ad hoc grup społecznych, przedmiotem walki frakcyjnej. Jego wskazówki, zamiast kierować poza świat-który-znamy (ku przyszłości lub eschatologii), zaczynają funkcjonować jako zawołania bojowe, trafiają na sztandary zwalczających się stronnictw. Tym samym inne stronnictwa przeciwko niemu kierują swój gniew. Cóż, ten mechanizm znano już w czasach Jezusa: toż nawet apostołowie pytali z oburzeniem, co zrobić z tymi, którzy, nie chadzając z nami, też przeganiają złe duchy...

Ślady proroctw

Niech ten lament nad chorobą kultury, pustoszącą nasz pejzaż zarówno z pseudoproroków, jak z proroków właściwych, zakończy się wyznaniem. Nie jest przecież tak, że do pojedynczego serca żadne słowa otuchy (a też i wezwania do poprawy) nie trafiają. Chciałbym powiedzieć o prorokach, których ślady wydają mi się godne zachowania. To będzie jakby próba porozumiewania się szeptem w zgiełku, na który wielokrotnie narzekałem. Niech inni obalają autorytety, niech wyszarpują sobie sztandary, a słowa proroków zmonumentalizowane, urynkowione, zinfantylizowane i tak dalej niech pozostaną dla nich unieważnione. My poniżej tego wszystkiego wymieńmy się ważnymi tropami.

Jest więc dla mnie ważnym prorokiem brat Roger z Taizé. Był zresztą może zbyt odrębny, zbyt osobliwy, by jego dziedzictwo dotknęły opisane tu mechanizmy. Wskazuje on możliwość ekumenizmu poza Wysokimi Komisjami i Paragrafami Protokołów Rozbieżności. Wskazuje, że eschatologiczna jedność wyznawców jest na wyciągnięcie ręki — w modlitwie. I wskazuje znaczenie ciszy, jak wcześniejszy od niego prorok Thomas Merton.

Pozostaje też dla mnie prorokiem ksiądz profesor Józef Tischner. Rekolekcje, jakie przeprowadził przed laty w warszawskim kościele świętego Krzyża, pozostają dla mnie niedościgłym wzorem kazań, które okazują się rozmową. Otwierają możliwość myślenia o religii, która jest dialogiem, to znaczy wezwaniem do wolności. Ukazują Boga, zadającego człowiekowi pytania pełne wspólnej troski, a nie rozliczającego go jak urzędnik z Wysokiego Urzędu Kontroli. Gdyby nie stanowiło to wyraźnego wykroczenia poza tischnerowską zasadę dialogu, chętnie spuentowałbym, że religia pojęta inaczej nie wydaje mi się w ogóle religią prawdziwą...

Prorokiem takiej właśnie religii, otwartej na wolność, pozostaje dla mnie Jan Paweł II. A też: przekornej wobec zasad tego świata i zarazem współuczestniczącej w nim — jak podczas tych wstrząsających bezsłownych nauk z ostatnich tygodni, gdy przekaz medialny pozwolił widzom na całym świecie zobaczyć nagle, że „medialność”, podobnie jak „sukces”, nie są żadnym z imion Boga.

I warto nie tracić z oczu Matki Teresy z Kalkuty. Nie tylko dlatego, że opowieść o niej to opowieść o tym, jak niemiłosierni wciąż jesteśmy. Ale też dla tego niesłychanego faktu, ujawnionego po jej śmierci, że można być wiernym wierze przez kilkadziesiąt lat nocy duchowej. Że to także nazywa się wiarą.