Czytelnia

W ciągu ostatnich mniej więcej pięćdziesięciu lat do istniejących od stuleci na Bałkanach społeczności muzułmańskich dołączyły w Europie liczne rzesze imigrantów . Całkowita liczba muzułmanów w Europie może wynosić nawet 25 milionów, z czego około połowa mieszka w Rosji. Ich rozmieszczenie jest nieregularne: duża liczba muzułmanów mieszka we Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii, mniejsza zaś w liczbach bezwzględnych, ale stanowiąca spory procent całej ludności – w krajach Beneluksu. Pochodzenie imigrantów jest niezwykle różnorodne, a ich liczba i zróżnicowanie stale wzrasta. Należy także wziąć pod uwagę podziały religijne w obrębie islamu. Większość muzułmanów w Europie to sunnici, choć nie brak także szyitów. Izma’ilici – jeden z ważniejszych odłamów szyitów, wyznawcy Agi Khana – mieszkają między innymi w Wielkiej Brytanii. Także przede wszystkim w tym kraju oraz w Holandii od dawna istnieją społeczności ahmadijja.

Status prawny muzułmanów jest różny w zależności od kraju, w pewnym sensie odzwierciedlając obecne zróżnicowanie stosunków między państwem a Kościołem. Belgia jako pierwszy kraj – już w roku 1974 – oficjalnie uznała islam. Po niej była Austria (w 1979 r.), chociaż w tym kraju istniały podstawy prawne jeszcze z czasów Cesarstwa Austro-Węgierskiego. W Niemczech państwo zachowuje neutralne stanowisko wobec religii. Są one korporacjami prawa publicznego (Körperschaft des öffentlichen Rechts), z czego wynikają ich uprawnienia podatkowe. Uznanie prawne następuje przy tym przez poszczególne kraje związkowe. Wobec muzułmanów do tego nie doszło – z powoduich braku wewnętrznej jedności. Podobnie jest w Holandii i we Włoszech. W tym ostatnim kraju muzułmanie nalegają na rząd, aby zawarł z nimi porozumienie (intesa), ale nie zdołali stworzyć przedstawicielstwa, które mogłoby prowadzić negocjacje w tej sprawie. We Francji, na skutek nacisków rządu, takie gremium powstało, choć niektórzy muzułmanie nie czują się reprezentowani przez radę, w której uczestnictwo jest związane z miejscami kultu.

Należy także wspomnieć o innych wspólnotach religijnych obecnych w Europie. Jeśli chodzi o buddystów, ich obecność najsilniej zaznacza się we Francji, wskutek imigracji z Wietnamu, Laosu i Kambodży. Buddyjskie fundacje i wspólnoty, odwołujące się do wszelkich tradycji w ramach tej religi, istnieją jednak w większości krajów Europy. Liczba osób przechodzących na buddyzm jest nie jest wielka, ale siła oddziaływania tej religii daleko wykracza poza krąg tych, którzy formalnie szukają schronienia na drodze Buddy, Dharmy i Sanghi.

Hinduiści mieszkają głównie w Wielkiej Brytanii. W ostatnich latach wybudowano tam wiele świątyń. Warto zauważyć, że – jak się wydaje – stosunki hinduistów z władzami publicznymi teoretycznie rodzą pewne problemy. Sikhowie, stanowiący znaczną część ludności pochodzenia azjatyckiego w Wielkiej Brytanii, musieli długo walczyć o akceptację noszonych przez mężczyzn charakterystycznych nakryć głowy. Niewielka społeczność sikhijska we Francji, której istnienia dotychczas niemal nie dostrzegano, zyskała na znaczeniu, kiedy turban został uznany za jeden z ostentacyjnych symboli religijnych zakazanych w szkołach publicznych. Inne grupy religijne – dżiniści, zaroastrianie, bahaiści – są znacznie mniej liczne, ale odgrywają pewną rolę w stosunkach między różnymi wyznaniami w organizacjach międzyreligijnych. Obecny europejski przewodniczący Światowej Konferencji Religii i Pokoju (WCRP) jest zoroastrianinem z Wielkiej Brytanii.