Czytelnia

Sobór Watykański II zmienił tutaj postawę katolicką. Jeżeli nie dostrzeżemy tej doktrynalnej przemiany, jaka się dokonała na Soborze, to nie zozumiemy tego, co się stało. Wedle nauki Soboru Żyd przestał być wrogiem. Wcześniej trwanie Izraela czy judaizmu traktowano jako argument apologetyczny na rzecz prawdziwości chrześcijaństwa. Św. Augustyn pisał, że oni są argumentem naszej prawdziwości i własnej hańby, własnej niewierności. Sobór Watykański II to zmienił — religia żydowska nie jest już sprawą zewnętrzną, ale czymś wewnętrznym, „jesteście naszymi umiłowanymi braćmi”. To jest zmiana radykalna, której nie uchwycimy, pokazując tylko dobre przypadki z przeszłości.

Pamiętajmy, że Edyta Stein, przyjmując chrzest, musiała słyszeć słowa okropne, powinna była mieć wstręt do żydowskiej perfidii. „Wypluj hebrajski przesąd” — ona musiała to słyszeć podczas chrztu. Miała się wyprzeć własnej matki, a przecież ją kochała. Później nie miała wątpliwości jako katolicka zakonnica, że jej matka jest zbawiona, będąc wierna judaizmowi, ale czyniła to niejako wbrew Kościołowi!

To było tragiczne, i w tym sensie radykalna zmiana, jaką wnosi Sobór Watykański II, zmienia wszystko. Dlatego też chciałbym, by moje teksty święte — Pismo Święte, brewiarz, mszał, z którego się modlę codziennie — były zgodne z tym wielkim „seminarium Ducha Świętego”, jak nazwał Sobór Jan Paweł II. Żeby nie było sprzeczności między językiem Soborem a językiem ksiąg modlitewnych Kościoła.

Stanisław Krajewski: Odnosząc się do przeszłości, nawet w bardzo głęboki sposób, musimy pamiętać, że ważne jest to, jaki to ma wpływ na teraźniejszość i przyszłość. W związku z tym chcę wspomnieć o czymś, o czym się właśnie dowiedziałem, że w kościele Wszystkich Świętych, gdzie ma się odbyć specjalne nabożeństwo pokutne Episkopatu Polski, w podziemiach znajduje się księgarnia, w której sprzedawane są antysemickie książki. Uważam, że nie można oddzielić jednej rzeczy od drugiej i dlatego daję to pod rozwagę wszystkim obecnym. Chciałbym też bardzo podziękować księdzu Lemańskiemu za jego dekorację w otwockim kościele. Jestem pod wielkim wrażeniem tego, co Ksiądz dokonał i o czym mówi.

Zbigniew Nosowski:Wysłuchaliśmy dzisiaj bardzo pięknych i głębokich referatów teologicznych. Oczywiście, nie mogliśmy nad nimi odbyć równie głębokiej dyskusji, bo nie w takim trybie dyskutuje się nad teologicznymi tekstami. Ale pokazuje to jednak, że nadzieja jest uzasadniona — skoro na początku stulecia wieku w Warszawie mówi się o tym, że wiek XXI będzie dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego epoką dialogu teologicznego, to ufajmy, że po publikacji tekstów, po ich dokładnej lekturze, po innych wystąpieniach naszych żydowskich referentów w Polsce, teologiczna dyskusja będzie się mogła dalej toczyć.

I jeszcze raz chciałbym nawiązać do kwestii propagowania dobra, a zarazem do antyżydowskich książek sprzedawanych w podziemiach kościoła Wszystkich Świętych, o czym nie wiedziałem. Przeczytam fragment listu, jaki dostałem niedawno od obecnej tu skromnej kobiety, siostry Violetty Reder ze Zgromadzenia Sióstr św. Królowej Jadwigi (jadwiżanki), która pracuje w Instytucie Ekumenii i Dialogu Papieskiej Akademii Teologicznej. Po lekturze tekstu rabina Novaka w majowej „Więzi” siostra Violetta napisała mi: „Jestem pod silnym wrażeniem tego fragmentu. Podobnie wpływa na mnie lektura Dabru emet. Czuje się w nich inspirację Boga, jakąś nadprzyrodzoną mądrość. Byłoby dobrze, aby tego typu literatura była propagowana równie skutecznie, a nawet bardziej aniżeli międzykontynentalne spory związane z grzechem antysemityzmu. Proszę mi wierzyć, że zawsze noszę przy sobie kilka kopii Dabru emet, na wszelki wypadek, są często potrzebne, zawsze się trafi jakiś niedoinformowany Żyd albo chrześcijanin”.