Czytelnia

Historia

Polacy - Niemcy

Marcin Kałuski, Duszpasterstwo Niemców w Polsce po 1945 r., WIĘŹ 2006 nr 5.

1 Por. Thomas Urban, „Deutsche in Polen. Geschichte und Gegenwart einer Minderheit“, wyd. 4, München 2000, s. 173.
2 W latach 1920-1929 ks. Eugenio Pacelli (późniejszy Pius XII) pełnił funkcję nuncjusza apostolskiego w Niemczech. Zob. tamże, s. 182.
3 Szerzej o tym pisze Thomas Urban, dz. cyt., s. 180.
4 Choć – jak pisze Edith Heller – jego z pewnością głęboki patriotyzm nie łączył się z […] krytyką innych narodów, także niemieckiego”. Zob. E. Heller, „Versöhnung mit Polen: Briefwechsel der polnischen und deutschen Bischöfe im Jahre 1965“, Freiburg 1987, s. 113.
5 W wypowiedziach ważnych duchownych ewangelickich także pojawiało się hasło „powrotu na pradawne ziemie piastowskie”. Zob. Oskar Wagner, „Die Oder-Neiβe-Gebiet in der Geschichtsschreibung der Evangelisch – Augsburgischen Kirche in der Volksrepublik Polen“, w: „Unser geistliches Erbe für Kirche von heute“, Langenhagen 1986, s. 31.
6 Bernadetta Nitschke, „Wysiedlenie czy wypędzenie? Ludność niemiecka w Polsce 1945-1949”, Toruń 2001, s. 130.
7 Karol Karski, „Die Evangelisch-Augsburgische Kirche Polens im 20. Jahrhundert. Ihre Rolle in den deutsch-polnischen Beziehungen, w: „Deutsche und Polen. Beiträge zu einer schwierigen Nachbarschaft“, red. Christof Dahm, Hans-Jacob Tebarth, s. 118, 121.
8 „Dzieje Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego”, http://www.luteranie.pl
9 B. Nitschke, dz. cyt., s.129.
10 Jörn-Erik Gutheil, „Praca jeszcze nie ukończona. O stosunku ewangelickich chrześcijan do ich polskich braci”, w: „Od nienawiści do przyjaźni. O problemach polsko-niemieckiego sąsiedztwa”, red. Friedbert Pflüger, Winfried Lipscher, Warszawa 1994, s. 284.
11 Andrzej Wójtowicz, „Partnerzy w wierze. O stosunku Polskiej Rady Ekumenicznej z Ewangelickim Kościołem w Niemczech”, w: tamże, s. 289.
12 Z oświadczenia sekretariatu prymasa Hlonda. Jerzy Pietrzak, „Działalność kard. Augusta Hlonda jako wysłannika papieskiego na ziemiach odzyskanych w 1945 r.”, „Nasza Przeszłość” 1974 nr 42, s. 230, cyt. za: Hans-Jürgen Karp, „Die Seelsorge an den katholischen Deutschen in Polen nach 1945”, w: „Polacy-Niemcy...”, dz. cyt., s. 45.
13 Kard. Hlond – podobnie jak zdecydowana większość polskich biskupów – był zdania, że w obrębie polskiego państwa biskupem może być tylko obywatel polski. Zob. J. Pietrzak, „Działalność...”, dz.cyt.
14 Dariusz Matelski, „Niemcy w Polsce w XX wieku”, Warszawa-Poznań 1999, s. 256.
15 Funkcje te pełnią obecnie: Winfried König (Wrocław), Johannes Schwalke (Warmia), Johannes Bieler (Gdańsk), Wolfgang Grocholl (dekanat Branice) oraz Franz Jung (okręg kościelny Kłodzko). Zob. „Kirche und Heimat. Die katholische Vertriebenen- und Aussiedlerseelsorge in Deutschland“, Bonn 1999, http://dbk.de/schriften/dokumente/ah146.pdf, s. 57-58.
16 Zob. T. Urban, dz. cyt., s. 205.
17 D. Matelski, „Niemcy…”, dz. cyt., s. 258.
18 Por. „Frankfurter Allgemeine Zeitung” z 25 sierpnia 1985 r., cyt. za: H.-J. Karp, dz. cyt., s. 55. Bp Nossol już w 1977 r. wprowadził do seminariów swej diecezji język niemiecki jako przedmiot obowiązkowy. Zob. T. Urban, dz. cyt., s. 206.
19 D. Matelski, „Niemcy…”, dz. cyt., s. 258. Zapowiedź zmian dotyczyła też innych mniejszości na Opolszczyźnie: w południowych dekanatach diecezji miał być wprowadzony język czeski i słowacki.
20 Tamże. Pierwsza nieoficjalna msza po niemiecku (bez zgody władz) odbyła się już w październiku 1988 r., także na Górze św. Anny. Pierwszego ślubu w języku niemieckim udzielono w 1991 r. w Zabełkowie koło Raciborza. Wcześniej jednak niemieckojęzyczne nabożeństwa wprowadził Kościół ewangelicko-augsburski.
21 235 z 396 parafii diecezji opolskiej. Zob. „Propozycje dla dokumentu końcowego Komisji ds. Duszpasterstwa Mniejszości Pierwszego Synodu Diecezji Opolskiej”, Opole, 15.01.2005, dokument udostępniony przez ks. Wolfganga Globischa. Zob. również: “Pojednana różnorodność. Dokument roboczy Komisji Synodalnej ds. Duszpasterstwa Mniejszości”, http://diecezja.opole.pl
22 Na Warmii duszpasterzem mniejszości niemieckiej jest ks. Andre Schmeier.
23 Dużą część zadań duszpasterskich przejął laikat: lektorzy i diakonise (tzw. Kirche der Laien – Kościół ludzi świeckich). Zob. Marek Zybura, „Niemcy w Polsce”, Wrocław 2001, s. 215.
24 Funkcję tę pełnili kolejno: ks. Waldemar Lucer, ks. Józef Pośpiech, ks. Ryszard Bogusz. W skali kraju za zbory niepolskie odpowiadał ks. Zygmunt Michelis.
25 Został nim ks. Edward Dietz, mający siedzibę w Sopocie.
26 Por. Andrzej Friszke, “Polski Kościół Ewangelicki i Mazurzy. Spotkanie i rozstanie 1945-59” (w druku).
27 Zob. Kazimierz Urban, “Mniejszości religijne w Polsce 1945-1991”, Kraków 1994, s. 143-144.
28 Hans-Werner Rautenberg, „Deutsche und Deutschstämmige in Polen – eine anerkannte Volksgruppe“, “Aus Politik und Zeigeschichte“ 1988 t. 50, Kolloqiumband, s. 114, cyt. za: C. Eichenberger, dz. cyt., s. 69.
29 Filiały parafii słupskiej z nabożeństwami w języku niemieckim to Gardna Wielka i Główczyce.
30 Dariusz Bruncz, “Rola Kościołów Ewangelickich w procesie pojednania i integracji europejskiej”, http://www.luteranie.pl

poprzednia strona 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Historia

Polacy - Niemcy

Bez Ciebie nie przetrwa WIĘŹ! Jak możesz pomóc?