Czytelnia
Cees Veltman, Holandia: sekularyzacja w odwrocie?, WIĘŹ 2006 nr 12.
Uczęszczają oni na nabożeństwa w najlepszym wypadku bardzo rzadko. Jedynie 6% spośród nich bywa w kościele co najmniej raz w miesiącu, podczas gdy wśród osób stale przyznających się do któregoś z Kościołów odsetek ten stanowi 57%. Aż 76% osób „zmiennych” nigdy nie chodzi do świątyni, co wśród zdeklarowanych członków Kościołów odnosi się zaledwie do 20%. „Zmienni” mają też bardziej krytyczne nastawienie do Kościoła oraz religii w ogóle, a także częściej zgadzają się z opinią, że przywódcy religijni nie powinni wpływać na instytucje państwa. Dotyczy to również opinii, że religie stanowią częste przyczyny konfliktów.
Największe różnice pojawiają się w przypadku pytania o zaufanie do Kościołów – deklaruje je 48% osób stale przyznających się do przynależności do Kościoła, ale tylko 7% „zmiennych” oraz zaledwie 4% osób pozostających poza Kościołem. Nie jest to wynik szczególnie zaskakujący. Jednocześnie jednak aż 69% osób „zmiennych” przyznaje się do wiary w życie pozagrobowe; 52% spośród nich wierzy w niebo, 23% – w piekło, a 47% – w cuda. Są to zadziwiająco duże liczby, pamiętając, że chodzi o ludzi utrzymujących bardzo duży dystans w stosunku do Kościołów.
Dystans do Kościoła i religii nie jest jednak aż tak wielki, by wśród „zmiennych” spotkać można było jakiś znaczący odsetek ateistów czy agnostyków. Notabene wiarę w życie pozagrobowe deklaruje 81% członków Kościołów, w niebo – 79%, w piekło – 48%, a w cuda – 65%.
Upadek wartości?
Niedawno opublikowano „Atlas of European Values”, przedstawiający wyniki najnowszego badania systemów wartości w Europie European Values Study (EVS). Jeden z najbardziej uderzających wniosków z tego badania stanowi stwierdzenie, że ani w Holandii, ani w Europie jako całości nie może być mowy o upadku wartości. Ogólnie zaobserwować można jedynie niewielkie zmiany w sferze wartości i norm. Trzy czwarte spośród badanych Europejczyków określa się zresztą jako osoby religijne, choć w poszczególnych krajach nadaje się wierze w Boga różną rangę – w skali od 1 do 10 stopień wiary w Boga oceniany jest średnio w Holandii na 4,9; dla Czech wartość ta wynosi 3,6, dla Malty natomiast – 9,2.
Zdecydowanie najważniejszymi wartościami, które mieszkańcy Europy pragną przekazać swoim dzieciom, są – według najnowszego badania EVS – poczucie odpowiedzialności, dobre maniery, tolerancja oraz szacunek dla innych. Zdaniem uczestnika projektu, Loeka Halmana, wyniki te powinny właściwie stanowić dla Kościołów powód do dumy: Kiedyś wprawdzie więcej ludzi chodziło do kościoła, ale byli wśród nich również niewierzący i obojętni. Dziś ludzie, którzy uczęszczają do kościoła, są zmotywowani i pełni wiary. Kościoły docierają zatem właśnie do tych osób, do których pragną docierać i które chcą korzystać z ich posługi. Frekwencja podczas nabożeństw wprawdzie spadła, ale jest to kryzys instytucjonalny – kryzys Kościołów jako instytucji – a nie kryzys religijny. Wielu ludzi pragnie w sposób praktyczny urzeczywistniać głoszony przez Kościół nakaz miłości i służby bliźniemu. Wolontariusze w Holandii – zwłaszcza w szpitalach, domach starców i domach opieki – to przede wszystkim osoby związane z Kościołami, przy czym najaktywniejszymi na tym polu są protestanci.
