Czytelnia

Abp Henryk Muszyński

Jak się modlimy za Żydów

Czym jest modlitwa dla chrześcijan?¹ Katechizmowa, ale piękna, odpowiedź na to pytanie brzmi: „Modlitwa jest wzniesieniem duszy do Boga” (KKK 2590). Modlitwa to zwrócenie się człowieka do Boga. Zawsze jest to odpowiedź na działanie Boga, który pierwszy wychodzi z miłością do człowieka:

„W miarę, jak Bóg się objawia, i objawia człowieka samemu człowiekowi, modlitwa ukazuje się jako wzajemne przywiązanie się, jako wydarzenie Przymierza. Wydarzenie to, przez słowa i czyny, angażuje serce. Ujawnia się w całej historii zbawienia”. (KKK 2567).

Tak pojęta modlitwa obejmuje zarówno Stare, jak i Nowe Przymierze oraz angażuje całego człowieka. Ze strony Boga Przymierze obejmuje zarówno czyny jak i słowa, stąd również odpowiedź człowieka wyraża się w postawie życiowej i w jego czynach oraz znajduje swój wyraz w słowach modlitwy.

Działanie Boga rozpoczyna się stwórczym aktem, kontynuowane jest przez wszystkie zbawcze dzieła w całych dziejach zbawienia, a znajduje swoje dopełnienie w obecności Królestwa Bożego na ziemi. Modlitwa również obejmuje całe dzieje zbawienia. Zanoszą ją do Boga wszystkie wielkie postacie biblijne: Abraham, Jakub, Mojżesz i prorocy. Modlitwa posiada także wymiar wspólnotowy, jest modlitwą całego ludu Bożego zjednoczonego wokół swojej świątyni w Jerozolimie.

Szczególnym darem Pierwszego Przymierza są psalmy, które stanowią najpełniejszą formę modlitwy. Mają one wymiar zarówno indywidualny, jak i wspólnotowy. Wszystkie stany duszy ludzkiej znajdują w nich swój wyraz: od uwielbienia, do niepokoju i błagania oraz prośby o ratunek dla stworzenia. Ich głównym celem jest zawsze chwała Boga.

Żydzi i chrześcijanie odmawiają te same psalmy, ale interpretujemy je już różnie, choć nie przeciwstawnie. Ja sam w pełni przyjmuję żydowską interpretację psalmów i mogę z niej korzystać, ale dla mnie — jako chrześcijanina — jest to jakby rapsodia niedokończona, bo pełnią jest dla mnie Jezus Chrystus. Modlitwa chrześcijańska ma też inny wymiar radykalnie odmienny od żydowskiej — jest modlitwą trynitarną, zanoszoną (tak jak to czynią Żydzi) do Ojca, ale w Duchu Świętym i zawsze przez Jezusa Chrystusa, Pana naszego.

„Ojcze nasz” — modlitwa żydowska?

Gdy chodzi o źródła i formę, modlitwa chrześcijańska jest zmodyfikowaną modlitwą żydowską. Pod względem treści otrzymuje ona jednak swoje własne znamię przez życie i nauczanie Jezusa Chrystusa. Jezus modlił się oczywiście modlitwą swojego ludu. Czynił to w synagodze w Nazarecie, w świątyni jerozolimskiej oraz modlił się prywatnie. Wraz z całym Izraelem wołał: „Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem — Pan jedyny” (Mk 12,29).

Wierzymy, że pełnia modlitwy została nam objawiona w Słowie Wcielonym, którym jest Jezus Chrystus. Jezus objawił jednocześnie nowość modlitwy pełni czasów, którą nazwać można „modlitwą synowską”. Najpierw wskazał na Boga jako źródło tajemnicy własnego synostwa, mówiąc: „Powinienem być w tym, co należy do Ojca mego” (Łk 2,49). Sam modlił się przed wszystkimi decydującymi chwilami swojego posłania (wybór i powołanie apostołów; wzywał Ojca, czyniąc cuda; modlitwa przed męką) oraz uczył synowskiej miłości swoich uczniów.