Czytelnia

Kwestie podnoszone w sporze między Kongregacją a Komisją i ostatecznie biskupami, którzy autoryzują prace komisji, stanowią część szerszego problemu kolegialności biskupów, czyli ich współdziałania – cum et sub Petro, wraz i na czele z papieżem – w kierowaniu Kościołem. Widać to było we wspomnianym wyżej sporze między bp. Trautmanem a kard. Mediną.

W ostatnich latach problem kolegialności dyskutowany jest w wielu środowiskach, również wśród biskupów. Powszechnie uważa się, że debata ta ma zasadnicze znaczenie dla kształtu Kościoła przyszłości. Przyjęła ona bardzo konkretną postać w głośnym i trwającym mniej więcej od 1999 r. sporze między kard. Josephem Ratzingerem, prefektem Kongregacji Nauki Wiary a niemieckim biskupem Walterem Kasperem, dziś kardynałem i przewodniczącym Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan.

Obaj hierarchowie skoncentrowali się na subtelnym teologicznym problemie relacji między Kościołem powszechnym a Kościołami lokalnymi, z którym istotnie wiąże się także kwestia liturgiczna, na co wyraźnie wskazał sam kard. Ratzinger w wykładzie podczas przywołanej na początku tego artykułu liturgicznej sesji w tradycjonalistycznym centrum benedyktynów w Fontgombault. Wydaje mi się, że przejście od Kościoła powszechnego do Kościoła lokalnego, a od Kościoła lokalnego do wspólnoty lokalnej (...) było i jest obecnie jednym z najważniejszych problemów. Mówi się teraz, że liturgia odzwierciedla doświadczenie religijne wspólnoty i że to wspólnota jest jedynym prawdziwym podmiotem – a to prowadzi nas faktycznie nie tylko ku totalnej fragmentacji liturgii, ale i ku zniszczeniu liturgii jako takiej.

Różnica w stanowiskach kardynałów Ratzingera i Kaspera w odniesieniu do relacji między Kościołem powszechnym a Kościołami lokalnymi ma poważne konsekwencje praktyczne. Zdaniem kard. Kaspera, stanowisko kard. Ratzingera, który opowiada się za priorytetem Kościoła powszechnego nad lokalnymi, oznacza, że przede wszystkim akcentuje się rolę Kościoła rzymskiego – papieża i kurii rzymskiej – co prowadzi do kościelnego centralizmu i zaburzeń w zakładanej przez kolegialność harmonii między biskupami a Rzymem. Kasper podkreśla, że intencją Soboru była decentralizacja Kościoła, która miała przywrócić biskupom należne im miejsce pasterzy „swoich” Kościołów i właściwą pozycję w kolegium biskupów w kierowaniu Kościołem powszechnym.

Z perspektywy wypowiedzi niektórych biskupów świata języka angielskiego, szczególnie po odrzuceniu przez Kongregację przyjętego przez biskupów przekładu Mszału i po publikacji instrukcji „Liturgiam authenticam”, ma wynikać, że kongregacja opowiada się za prymatem Kościoła powszechnego nad Kościołami lokalnymi.

Zdaniem bp. Trautmana watykańska krytyka pod adresem Komisji oraz instrukcja LA są świadectwem rozumienia kolegialności w duchu centralizmu. W artykule, który już w tytule stwierdza, że LA „mija się z misją Kościoła”, hierarcha ten z ciętą ironią napisał: Niekolegialna, centralistyczna i kontrolująca natura LA jest ewidentna w świetle Soboru Watykańskiego II, który władzę przygotowania i aprobaty liturgicznych tekstów w językach narodowych przekazał konferencjom episkopatów. Stolica Apostolska może obecnie przejąć tę władzę i tworzyć swoje własne przekłady na języki narodowe, przygotowywane przez swoich anonimowych ekspertów. Z kolei prześle te powstałe w Rzymie teksty do konferencji biskupów po aprobatę. Ale jak konkretna konferencja ma sprawować swoją władzę, udzieloną jej przez Vaticanum II, gdy staje wobec tekstu już przygotowanego przez Rzym?