Czytelnia

Przemiany współczesnego społeczeństwa

ks. Andrzej Draguła

ks. Andrzej Draguła, Kaznodziejstwo i reklama - czy można „sprzedać” Pana Boga?, WIĘŹ 2001 nr 9.

Na istniejącą (budzącą się) po stronie odbiorcy świadomość potrzeby odpowiedzią ze strony nadawcy jest obietnica. Nadawca musi w ten sposób sformułować swój komunikat, by przyobiecać odbiorcy zaspokojenie potrzeby. Dlatego w samym komunikacie reklamowym dużo miejsca zajmuje prezentowanie przyszłych korzyści, spodziewanej satysfakcji czy też kreślenie perspektywy osiągnięcia określonego statusu społecznego, czego symptomem ma być posiadanie reklamowanego towaru. Mechanizm ten widać doskonale w reklamie towarów luksusowych, jak tytoń, kosmetyki czy pewne marki samochodów, gdzie treść komunikatu nie dotyczy wcale konkretnych zalet prezentowanego towaru, lecz skupia się na budowaniu wizerunku tych, którzy go posiadają.

Kerygmat, czyli potrzeba zbawienia

Reklama winna więc wywołać u odbiorcy, zdefiniować wobec niego, uświadomić czy nawet wmówić mu potrzebę i obiecać jej zaspokojenie. Rodzi się pytanie, w jaki sposób schemat oparty na współzależności potrzeby i obietnicy można by zaaplikować do przekazu Dobrej Nowiny, czyli kaznodziejstwa.

Spośród wielu typów kościelnego głoszenia bardzo ważną rolę odgrywa kaznodziejstwo misyjne czy też kerygmatyczne. W sensie ścisłym celem kaznodziejstwa misyjnego jest wzbudzenie wiary u tych, którzy jej nie mają. Klasycznym przykładem jest tzw. pierwsze głoszenie, które dokonuje się na terenach misyjnych. W szerszym znaczeniu mianem kaznodziejstwa misyjnego czy – jak to się dzisiaj częściej określa: ewangelizacyjnego – można określić każde głoszenie skierowane ku wierze, mające na celu jej zrodzenie i pogłębianie. Chodzi tutaj o takie kaznodziejstwo, które prowokować będzie do podjęcia kolejnej decyzji wiary, do kolejnego jej potwierdzenia, do kolejnego wyboru Jezusa, a więc takie, w którym wymiar ewangelizacyjny jest dominujący. Przeciwieństwem takiego głoszenia jest nauczanie katechetyczne, które zasadniczo zakłada istnienie wiary i skupia się na wyjaśnianiu prawd wiary i norm chrześcijańskiego życia.

Tu skupiam się tylko na głoszeniu kerygmatycznym, w opisie którego posłużę się reklamowymi kategoriami “potrzeby” i “obietnicy”. Doskonałym punktem wyjścia do analizy może być sześciopunktowy schemat tzw. kerygmatu Pawła, stosowany w szkołach nowej ewangelizacji. Schemat ten składa się z następujących kroków: 1. Bóg kocha Cię dzisiaj; 2. Jesteś grzesznikiem potrzebującym zbawienia; 3. Jezus już Cię zbawił; 4. Uwierz i nawróć się, uznając Jezusa za Zbawiciela i Pana; 4. Proś o dar Ducha Świętego i przyjmij Go; 6. Wytrwasz z Jezusem we wspólnocie2.

Jak widać, dynamika przepowiadania opiera się tutaj – jak w komunikacie reklamowym – na uświadomieniu słuchaczowi określonej potrzeby. Jest nią zbawienie, a w perspektywie Bóg. Można powiedzieć, że kategoria potrzeby stanowi konstrukcyjne centrum całego przytoczonego schematu kerygmatycznego. Jeżeli celem ostatecznym przepowiadania, choć w pewnym sensie zewnętrznym, jest podjęcie określonego działania, którym jest wstąpienie do wspólnoty Kościoła, o tyle uświadomienie potrzeby zbawienia można nazwać celem bliższym.

Trudno nie dostrzec tutaj paraleli do modelu komunikatu reklamowego. Celem bliższym (pierwszym) w obu przypadkach jest ukształtowanie określonego sądu czy też przeświadczenia. W przypadku reklamy będzie to przeświadczenie o konieczności zaspokojenia potrzeby posiadania, w przypadku kaznodziejstwa ma to być przeświadczenie o konieczności przyjęcia zbawienia czy – innymi słowy – przekonanie o potrzebie bycia zbawionym. Podobnie jest z celem ostatecznym obu komunikatów. Jest nim perswazja rozumiana jako zachęcenie do działania. W reklamie chodzi o zakup tego, co ma zaspokoić potrzebę i daje satysfakcję, w kazaniu zaś o wstąpienie do wspólnoty Kościoła, rozumianej jako przestrzeń, w której dokonuje się realizacja potrzeby zbawienia. Tak więc obie formy wypowiedzi: reklama i kazanie kerygmatyczne – są typami komunikacji perswazyjnej. Ich funkcją jest wpływanie na wybór, jakiego dokonuje odbiorca3.

Nawet nie wiesz, że Go potrzebujesz

poprzednia strona 1 2 3 4 5 6 7 8 9 następna strona

Przemiany współczesnego społeczeństwa

ks. Andrzej Draguła

Bez Ciebie nie przetrwa WIĘŹ! Jak możesz pomóc?