Czytelnia

Od nas samych zależy również, czy dziś — podobnie jak w publicznej przestrzeni miasta średniowiecznego — wieża katedry wyraźnie wyróżniać się będzie na tle dachów, fasad i neonów klubów dyskusyjnych, redakcji, banków, kawiarń i rozmaitych korporacji. Jeśli tak, to bywalcy i lokatorzy owych banków, kawiarń i redakcji spoglądać będą na nią z szacunkiem, czasem z moralnym niepokojem, ale zawsze z zainteresowaniem.

Sławomir Sowiński

¹ Art. 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polska z 28 czerwca 1993 mówi, że: „Przestrzegając prawa do wolności religijnej, Państwo zapewnia Kościołowi katolickiemu, bez względu na obrządek, swobodne i publiczne pełnienie jego misji [podkr. S.S.], łącznie z wykonywaniem jurysdykcji oraz zarządzaniem i administrowaniem jego sprawami na podstawie prawa kanonicznego”.
² Art. 25 ust. 3 Konstytucji RP stanowi: „Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego” [podkr. S.S.]. Art. 53. ust. 2 Konstytucji RP określa, że: „Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie [podkr. S.S.], swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują”.
³ J. Habermas, Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, tłum. W. Lipnik, M. Łukaszewicz, Warszawa 2008, s. 102 i nn.
⁴ Tamże.
⁵ Magdalena Środa w dyskusji Co sprawa krzyża powiedziała nam o polskim Kościele w Fundacji im. Stefana Batorego, 23 września 2010 r., według zapisu dźwiękowego dostępnego na stronie internetowej: www.batory.org.pl/debaty/23092010.htm (tekst debaty ma się wkrótce ukazać w miesięczniku „Znak”).
⁶ R.J. Neuhaus, The Naked Public Square. Religion and Democracy in America, Grand Rapids 1984.
⁷ Zgodnie z art. 10 Karty Praw Podstawowych UE: „Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to obejmuje wolność zmiany religii lub światopoglądu oraz wolność uzewnętrzniania, indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie [podkr. S.S.], swej religii lub światopoglądu poprzez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach.
⁸ Art. 16c Traktatu Lizbońskiego stanowi, że: „Unia szanuje status przyznany na mocy prawa krajowego kościołom i stowarzyszeniom lub wspólnotom religijnym w Państwach Członkowskich i nie narusza tego statusu. Unia szanuje również status organizacji światopoglądowych i niewyznaniowych przyznany im na mocy prawa krajowego. Uznając tożsamość i szczególny wkład tych kościołów i organizacji, Unia prowadzi z nimi otwarty, przejrzysty i regularny dialog”.
⁹ Por. M. Grabowska, Przemiany polskiej religijności, w: P. Mazurkiewicz (red), Kościół polski w przededniu wejścia do Unii Europejskiej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2003, s. 112.
¹⁰ Art. 4 Konstytucji Królestwa Danii stanowi, że „Ewangelicki Kościół luterański jest kościołem państwowym Danii i jako taki jest wspierany przez państwo”. Według art. 3 Konstytucji Republiki Grecji: „Dominującą religią Grecji jest religia wschodnioprawosławnego Kościoła chrześcijańskiego. Prawosławny Kościół Grecji, uznający Pana Naszego Jezusa Chrystusa za głowę Kościoła, jest nierozerwalnie związany w swoich dogmatach z Wielkim Kościołem w Konstantynopolu [...] Tekst pisma świętego jest niezmienny”. W Wielkiej Brytanii zaś, która, jak wiadomo, nie posiada konstytucji (w sensie jednolitego dokumentu), szczególny prawny związek między państwem a Kościołem Anglii ma charakter swoistej unii personalnej. Zgodnie ze zwyczajem każdy monarcha musi być członkiem tego Kościoła i staje się jego głową.
¹¹ Wsparcie to przyjmuje rożne modele: od bezpośredniego wsparcia Kościoła z budżetu państwa (Grecja), przez zbieranie podatku kościelnego (Dania), po zapewnienie Kościołowi odpowiednich dóbr ziemskich i nieruchomości, dzięki którym może czerpać zyski na utrzymanie (Wielka Brytania).
¹² E-W. Böckenförde, Wolność — państwo — Kościół, tłum. P. Kaczorowski, Kraków 1994, s. 120-121.
¹³ Warto tu choćby odnotować książkę Moniki Przybysz Kościół w kryzysie. „Crisis management” w Kościele w Polsce (Tarnów 2008) i echa, jakie wywołała.