Czytelnia

Adam Wąs SVD

Muzułmańska Nostra aetate?

Wa-s-Salaamu Alaykum, Pax Vobiscum. Tym pozdrowieniem, będącym zarazem życzeniem pokoju, kończy się list otwarty, który 138 muzułmańskich uczonych skierowało do przywódców chrześcijańskich na całym świecie. W tekście, zatytułowanym „Jednakowe słowo dla nas i dla was”, wskazują oni możliwości prowadzenia dialogu międzyreligijnego, którego podstawą jest przykazanie miłości Boga i bliźniego.

List składa się z trzech części: „Miłość do Boga”, „Miłość do bliźniego” i „Dochodźcie do słowa jednakowego dla was i dla nas”. Objętościowo najdłuższa jest część pierwsza, którą autorzy podzielili na dwa paragrafy: „Miłość do Boga w islamie” i „Miłość Boga jako pierwsze i największe przykazanie w Biblii”. Mimo że część poświęcona miłości bliźniego posiada podobną strukturę, jest ona najkrótsza w całym dokumencie. Natomiast ostatnia część odnosi się bezpośrednio do nazwy dokumentu i nosi tytuł zaczerpnięty z Koranu: „Dochodźcie do słowa jednakowego dla was i dla nas” i wskazuje muzułmanom i chrześcijanom wspólną płaszczyznę dialogowych relacji. Jednakowe „słowo” jest dla wyznawców obu religii zarówno darem, jak i zadaniem.

Owoc studiów koranicznych

W swej argumentacji sygnatariusze przesłania — poza dwoma komentarzami — wykorzystują przede wszystkim Święte Księgi obu religii oraz opowieści z życia Mahometa. Mówiące o przykazaniu miłości Boga i bliźniego fragmenty Koranu i odpowiednie hadisy są dla autorów podstawowym fundamentem dialogu i wzajemnego zrozumienia. Dla wzmocnienia swego stanowiska powołują się również na fragmenty Starego i Nowego Testamentu.

Tytuł listu pochodzi z 64. wersetu trzeciej sury Koranu zatytułowanej: Al-Imaran [Rodzina Imrana], która brzmi: Powiedz: „O ludu Księgi! Dochodźcie do słowa jednakowego dla was i dla nas: abyśmy nie czcili nikogo innego, jak tylko Boga, abyśmy nie dodawali Jemu niczego za współtowarzyszy i aby jedni z nas nie brali sobie innych jako panów, poza Bogiem”. A jeśli oni się odwrócą, to powiedzcie: „Bądźcie świadkami, że my jesteśmy całkowicie poddani!”¹. W oryginalnym tekście arabskim interesujący nas fragment brzmi: Il kalimatin sawi bajnana wa bajnakum, co w niemalże wszystkich tłumaczeniach tłumaczone jest jako: „do słowa między nami a wami”². Ponieważ przekład Józefa Bielawskiego jest uznawany w Polsce za standardowy, zwrot użyty przez niego został zastosowany również w przekładzie listu.

Nie bez znaczenia jest kontekst powstania tej sury. Na podstawie analizy treści egzegeci przyjmują, że jest to tzw. sura medyńska, a więc objawiona Mahometowi już w czasie pobytu w Medynie (w przeciwieństwie do tzw. sur mekkańskich, które otrzymał w Mekce). W opinii uczonych muzułmańskich sura trzecia (wraz z drugą) wskazać ma na ciągłość objawienia (od judaizmu przez chrześcijaństwo do islamu) oraz kontynuację posłań proroczych (od Mojżesza przez Jezusa do Mahometa). O ile sura druga skupia się na judaizmie, o tyle w surze trzeciej dominuje problematyka chrześcijańska i postać Jezusa Chrystusa. Punktem centralnym jest prawda o jedności i jedyności Boga (tauhid), według której Jezus jest tylko i wyłącznie człowiekiem, mimo iż należy do grupy proroków, którzy otrzymali od Boga szczególne zadania.