Czytelnia

Teologia teatru

Anna Augustynowicz, Nie utknąć w złu, WIĘŹ 2007 nr 5.

Teatr jest miejscem społecznie akceptowanym i odkąd istnieje, służy wyrażaniu sprzeczności , które mieszczą się w kondycji człowieka. Konsekwencją tych emocji jest także bluźnierstwo: próba odwetu za zło, które człowieka dosięgło.

Komunikat zawarty w dziele teatralnym nie jest tekstem wprost. Jest metatekstem. Scena, w odróżnieniu od innych miejsc publicznych, nadaje dystans tekstowi, za którego wyrażanie człowiek np. na zebraniu czy na ulicy mógłby narazić się na interwencję służb publicznych i związane z tym konsekwencje leczenia lub kary.

Bluźnierstwo jest próbą zamachu osoby w dramacie na boski porządek. Scena nadaje dystans jego skutkom poprzez formę: „ustawia” bluźnierstwo wobec wspólnie odczuwanego porządku. W teatrze bluźni postać lub figura, która jest elementem gry, prowokacją. Prowokacja zakłada emocjonalną reakcję. Tylko zrównanie treści z formą, kalka rzeczywistości, postawienie tezy nie skutkuje dystansem, ale wtedy także nie ma kreacji artystycznej. Nie ma teatru w powołanej przestrzeni, a dzieło jest uzurpacją — nie spełnieniem.

Sztuka teatru zakłada gotowość artystyczną kreujących rzeczywistość twórców w takim samym stopniu, jak gotowość odbiorców na jej przyjęcie. Obie strony wiążą w przestrzeni teatru ich intencje. Zakładam, że intencją twórcy nie jest zniszczenie porządku świata odbiorcy, lecz odwołanie się do niego. „Zamach” na porządek oczekuje reakcji. Prowokuje do emocji, odwołuje do myślenia. Ów „zamach” wkalkulowuje możliwość jego odparcia, gdyż inaczej teatr jako przestrzeń spotkania byłby pozbawiony sensu.

Stańczyk z „Wesela” wypowiada następujące słowa:

ale Świętości nie szargać,

bo trza, żeby święte były,

ale Świętości nie szargać:

to boli

Próbuję usłyszeć ton jego wypowiedzi, zrozumieć intencję. Zastanawiam się, czy boli szarganie Świętości, czy tępe mielenie tych słów wobec braku „świadectwa”.

Anna Augustynowicz

Anna Augustynowicz — reżyser teatralny i telewizyjny. Absolwentka teatrologii na UJ oraz PWST w Krakowie. Dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie. Reżyserowała m.in. przedstawienia: „Moja wątroba jest bez sensu” i „Balladyna” w Teatrze Współczesnym w Szczecinie, „Miarka za miarkę” w Teatrze Powszechnym.

poprzednia strona 1 2

Teologia teatru

Bez Ciebie nie przetrwa WIĘŹ! Jak możesz pomóc?