Czytelnia

Andrzej Friszke

Policyjna polityka

MSW wobec kierownictwa podziemnej „Solidarności” 1982-1984

Po formalnym rozwiązaniu w październiku 1982 r. wszystkich zawieszonych z chwilą wprowadzenia stanu wojennego związków zawodowych sprawy „Solidarności” w coraz mniejszym stopniu zajmowały uwagę władz politycznych PRL, czyli Biura Politycznego i Sekretariatu KC PZPR¹. W aktach gen. Jaruzelskiego jako I sekretarza partii w zasadzie brak dokumentów na ten temat. „Solidarność” jako organizację nielegalną i jej działaczy pozostawiono kompetencji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Działalność podziemnej „Solidarności”, w tym TKK, była od początku inwigilowana przez Służbę Bezpieczeństwa, która dążyła do rozbicia podziemnych struktur, aresztowania ich działaczy, ale także skłócania ich, siania dezinformacji i budowania prowokacji. Oprócz zajmujących się już poprzednio NSZZ „Solidarność” departamentów wywiadu i kontrwywiadu oraz departamentów: III (opozycja polityczna), IV (Kościół) i V (zakłady pracy), utworzono specjalne Biuro Studiów MSW, które miało zbierać najważniejsze informacje z innych departamentów i samodzielnie prowadzić gry operacyjne.

„Solidarnością” zajmował się także Departament Śledczy MSW, którego zadaniem było poprowadzenie śledztw wobec znaczniejszych działaczy związku oraz dostarczenie stosownych informacji prokuraturze. Prokuratura wojskowa, która na mocy postanowień stanu wojennego prowadziła sprawy ludzi podziemia, ale także prokuratura powszechna, były całkowicie powolne dyspozycjom płynącym z MSW. O ile jednak SB w swoich poczynaniach wobec podziemia nie krępowała się specjalnie obowiązującym prawem, to jednak kierując odpowiednie wnioski do Departamentu Śledczego, a tym bardziej prokuratury, starano się, by spełnione zostały odpowiednie przepisy kodeksowe.

Ukrywający się działacze „Solidarności” byli poszukiwani od 13 grudnia jako osoby, które uniknęły internowania. Gdy jednak udało się uzyskać odpowiedni materiał o charakterze procesowym, wszczynano przeciw nim śledztwa z odpowiednich artykułów dotyczących naruszenia przepisów stanu wojennego, np. kontynuowania działalności związkowej, wzywania do niepokojów społecznych itp. Na przykład 4 stycznia 1982 r. prokuratura Pomorskiego Okręgu Wojskowego wszczęła śledztwo przeciwko Bogdanowi Lisowi z powodu nieprzerwania działalności związkowej (dowodem była nagrana w celu rozpowszechnienia taśma magnetofonowa), a 8 stycznia został wydany nakaz aresztowania i rozesłany list gończy². Także 8 stycznia wydano list gończy za Zbigniewem Bujakiem³. Przeciw Eugeniuszowi Szumiejce śledztwo wszczęto 13 maja, a następnie wystawiono za nim list gończy⁴. 16 lipca 1982 r. naczelnik Wydziału Śledczego Komendy Wojewódzkiej MO w Gdańsku skierował do Prokuratury Marynarki Wojennej plan czynności śledczych w sprawie niezaprzestania działalności związkowej przeciwko Bogdanowi Borusewiczowi i Aleksandrowi Hallowi. Wobec tego 27 lipca prokurator postawił im zarzuty, wydał decyzję o tymczasowym aresztowaniu i list gończy. Jednocześnie w ich sprawie przystąpiono do rewizji w mieszkaniach i przesłuchiwania osób podejrzewanych o utrzymywanie z nimi kontaktów⁵. Podobnie było w przypadku innych osób aktywnych w podziemiu, w tym wszystkich członków utworzonej w kwietniu 1982 r. Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej — ogólnopolskiego kierownictwa podziemnego związku.