Czytelnia

Kiedy biorę na siebie winę za wszystkich (i gdy nie jest to tylko konstrukcja myślowa, ale rzeczywiście tę odpowiedzialność podejmuję), otwiera się przede mną otchłań rozpaczy, samotności. Trudno jest w ogóle wyobrazić sobie stan człowieka, który rzeczywiście to czyni. To po prostu musi być piekło. Czy możliwe jest świadome i dobrowolne podążanie w tym kierunku? Czy można iść tam, gdzie grunt usuwa się spod nóg? A jednak jest to droga ocalenia. Pokora zbawia człowieka — pisał św. Ambroży²⁴. Powtarzał też często słowa św. Piotra z Damaszku: Zbawienie jest między lękiem i nadzieją. Trzeba wiary, że na dnie tego piekła spotka się Tego, który zdejmie ze mnie ten ciężar, Tego, kto w sposób doskonały wziął wszelką winę na Siebie.

Dla chrześcijanina — największego grzesznika, który przyjmuje na siebie winę i odpowiedzialność za wszystek grzech ludzki — jest bowiem jedna tylko nadzieja: Chrystus i jego Zmartwychwstanie. Jeśli Ten, który przyjął na siebie wszystkie nasze grzechy zmartwychwstał, tzn. został przez Boga usprawiedliwiony, to i dla mnie w Nim, w Jego zmartwychwstaniu jest jedyny ratunek przed rozpaczą i nadzieja usprawiedliwienia, nadzieja na własne zmartwychwstanie²⁵.

Postawa „jestem największym grzesznikiem”, „jestem winien za wszystkich i za wszystko” ma też inne implikacje soteriologiczne. Jeśli jestem największym grzesznikiem, to piekło jest moim przeznaczeniem. Jeśli zaś wyzwolenie z niego spotyka największego grzesznika, to tym bardziej wszystkich innych. W tym punkcie moja wiara w zbawienie ofiarowane mi przez Chrystusa wiąże się z nadzieją powszechnego zbawienia²⁶, z nadzieją na unicestwienie piekła, z tym, że — jak śpiewamy — jest On „zwycięzcą śmierci, piekła i szatana”. Artykuł wiary o zstąpieniu Chrystusa do piekieł wyraża także prawdę, iż rzeczywiście i do końca przyjął On na siebie nasz grzech, wszystek grzech. Dlatego wiara w Jego Zmartwychwstanie jest też wiarą, że opuszcza On piekło jako ostatni, poza Nim nie ma już bowiem grzechu.

To branie na siebie odpowiedzialności i uznanie winy za wszystek grzech odnosi się także do Kościoła. Zatem np. traktowanie z jednej strony krytyki Kościoła jako rzeczy niewłaściwej, „bo matki się nie krytykuje”, z drugiej zaś dawanie pełnego prawa temuż Kościołowi do krytykowania świata, należałoby uznać za postawę rozmijającą się z istotnymi treściami chrześcijaństwa. Tym bardziej próby usprawiedliwiania grzechów i niedoskonałości swoich członków wpływami współczesnego świata. To raczej właśnie takie próby są uleganiem wpływom tego świata.

W interesującej nas kwestii przykładem ulegania logice prawdy tego świata jest też przetłumaczenie w Confiteor zwrotu „mea maxima culpa” jako „moja bardzo wielka wina”, zamiast: „moja największa wina” (takie próby uzgodnienia z „dwa razy dwa” znaleźć można nie tylko w języku polskim). Trudno się tedy dziwić, że dla sporej liczby katolików często powtarzających tę liturgiczną formułę bardzo wielka drzazga we własnym oku nijak się nie kojarzy z belką.