Czytelnia
Dialog chrześcijańsko-muzułmański
Agata Skowron-Nalborczyk
Życzliwość za szacunek
Europejczyk w oczach arabskich muzułmanów
Znamy dobrze obrazy, które pojawiają się przed oczami nam, Europejczykom, gdy myślimy: „muzułmanin”, „muzułmanie” czy „Arabowie”. Widzimy równe rzędy karnie klęczących w pokłonie mężczyzn w czasie modlitwy, kobiety z osłoniętymi chustką włosami lub całe spowite w specjalny strój, wymachujących karabinami fanatyków, turbany, szerokie spodnie, zagięte szable, półksiężyce, haremy, cztery żony jednego mężczyzny, terrorystów-samobójców itd.
Są to nasze wyobrażenia o muzułmanach, składające się na ich obraz w naszym imaginarium.
Ale czy zastanawiamy się kiedykolwiek, jak wygląda nasz wizerunek, wizerunek Europejczyków w imaginarium muzułmanów? Jakie obrazy i skojarzenia pojawiają się im przed oczami, gdy myślą „Europejczyk”? Jak wyglądamy w tym lustrze, którym są ich wyobrażenia o nas?
Kilka zastrzeżeń
Przed przystąpieniem do nakreślenia wizerunku Europejczyka w świecie arabsko-muzułmańskim muszę uczynić kilka zastrzeżeń.
Zestawienie Europejczyk - muzułmanin jest niesymetryczne, bowiem w pierwszym przypadku mamy do czynienia z określeniem geograficznym lub geograficzno-kulturowym, w drugim zaś z religijnym lub religijno-kulturowym. Dlatego też ograniczam się w swych rozważaniach do świata arabskiego. Należy przy tym pamiętać, że choć Arabowie odegrali wielką rolę w historii islamu, to obecnie stanowią jedynie ok. 1/5 wszystkich muzułmanów.1
Z kolei nie wszyscy Arabowie to muzułmanie. Wielu z nich wyznaje chrześcijaństwo i ze względu na wspólnotę wiary czy dłuższą tradycję wzajemnych kontaktów tych ostatnich z Europą, ich obraz Europejczyka różni się od tego, jaki występuje wśród muzułmanów.
Myślę, że ze względu na ostatnie wydarzenia polityczne na świecie bardziej interesujące dla nas Europejczyków będzie to, jak postrzegają nas arabscy muzułmanie, a nie chrześcijanie. To uzasadnia wybór tematu i tytułu poniższych rozważań.
Jednocześnie przy próbie nakreślenia wizerunku Europejczyka w świecie arabsko-muzułmańskim należy także mieć świadomość, że tak jak wiele jest obrazów muzułmanina czy Araba w Europie (choć niektóre z nich niewątpliwie dominują), tak również obraz Europejczyka wśród Arabów-muzułmanów posiada wiele odcieni i oblicz. Zależą one od bardzo różnych czynników: od religii i nastawienia do niej, od wykształcenia danej osoby i jej obycia w świecie, od rodzaju i miejsca kontaktu z Europejczykami, wreszcie chociażby od płci tych ostatnich. Nie bez znaczenia jest tutaj również kwestia, czy rzeczony obraz rysowany jest na płaszczyźnie polityki, nauki, czy turystyki. Podobnie istotna jest też przeszłość kraju, z którego wywodzi się mówiący o Europejczykach arabski muzułmanin. Na przykład złe doświadczenia płynące z kolonialnego panowania Wielkiej Brytanii w Egipcie czy Francji w Algierii, a brak traumatycznych doświadczeń w tym względzie na przykład w Syrii rzutują na dość różne postrzeganie Europejczyków przez mieszkańców tamtych krajów. Poza tym ta sama osoba może mieć znacząco odmienny wizerunek Europejczyka — jako przedstawiciela całej cywilizacji — od obrazu konkretnej osoby, z którą ma kontakt na co dzień.
