Komentarze
blog ogólny
Forum Romanum
9 lipca 2015
s. Judyta PudełkoJak wieloma głosami przemawia Pismo
Książka ks. Andrzeja Draguły „Emaus. Tajemnice dnia ósmego” wpisuje się w szereg interpretacji znanego tekstu biblijnego o wędrówce uczniów do Emaus. Wydawać by się mogło, że w dobie rozkwitu badań biblijnych trudno jeszcze coś świeżego o tym tekście napisać. Książka ks. Draguły może jednak zaskoczyć tych, którzy wiedzą już co nieco o Piśmie Świętym, a zaciekawić tych, którzy od Świętej Księgi stronią. Dlaczego? Trzynaście rozdziałów książki koncentruje się na istotnych dla Łk 24,13–35 elementach tekstu, które wyznaczają akcję perykopy. I tak na początku autor umiejscawia akcję w swoistym „kiedy, kto i gdzie”, aby następnie przejść do wewnętrznej sytuacji bohaterów i spotkania z tajemniczym nieznajomym, co stopniowo prowadzi do happy endu. Tym, co najbardziej intryguje i wciąga czytelnika, jest jednak „wielopłaszczyznowość” podejścia do omawianego tekstu. Poszczególne rozdziały dzielą się na mniejsze jednostki, co znacznie ułatwia lekturę. Czytelnik może się przekonać, jak wieloma głosami przemawia Łukaszowa perykopa.
Pierwszy głos dotyczy rozumienia samego tekstu ewangelii. Stąd pojawiają się odniesienia do greckiego oryginału, pozwalające ukazać różne możliwości jego rozumienia. Nie ma tu jednak regularnej egzegezy, bo nie jest to celem autora, a jedynie wzmianki, które mogą dopomóc czytelnikowi w uchwyceniu sedna narracji. Do kwestii lingwistycznych dochodzą też elementy archeologii i topografii Palestyny czy też opinie niektórych egzegetów, teologów, ojców Kościoła. Autor nie przekonuje jednak do żadnych z proponowanych hipotez, przedstawia raczej wachlarz możliwości, pozostawiając czytelnikowi przestrzeń do refleksji, co ostatecznie pozwala przyjąć, że „Emaus było wszędzie” (s. 50). Element egzegetyczny jest tutaj punktem wyjścia, zaproszeniem do kolejnego kroku.
Drugi głos to odzew, jaki ewangeliczne Emaus uzyskało w sztuce. Jest to świadectwo niezwykłej żywotności tekstu świętego, jego motywów, które stały się inspiracją dla pokoleń twórców, pokazując, jak zróżnicowane bywają jego odczytania. Jest to swoista Wirkungsgeschichte – historia oddziaływania tekstu i jego dalszej obecności w kolejnych dziełach. Malarstwo, dramat, literatura, film wprowadzają tajemnicę Emaus w szerszy świat, sprawiają, że tekst święty intryguje i porusza również tych, którzy czują się „dalecy” od głoszonego z ambony słowa. Obecność Biblii w szeroko pojętej kulturze powiększa zakres działania i przenikania Bożego słowa. Tego rodzaju odczytanie wskazuje kolejne możliwości interpretacji i oddziaływania perykopy biblijnej, a jednocześnie uczy dzisiejszych głosicieli nowych ścieżek docierania do człowieka z przekazem Dobrej Nowiny.
Biblijne Emaus to paradygmat ludzkiego życia i paradygmat Kościoła. I to kolejny, trzeci głos, który wybrzmiewa w książce. Uczniowie w drodze do Emaus – ich nadzieje, rozczarowanie i ucieczka – są obrazem każdego, kto wędruje przez życie. Umiejętność autorefleksji, zatrzymania i zastanowienia się nad swoją sytuacją, staje się wstępem do spotkania z Bogiem, a może najpierw do dostrzeżenia Jego obecności w tej podróży. Zmierzenie się z doświadczeniem osobistego zagubienia pozwala też w sposób realny postrzegać Kościół, a zwłaszcza jego „obrzeża” – tych, którzy tracą nadzieję, ulegają rozczarowaniu i odchodzą. Czasami te odejścia są spektakularne, ale jakże często to ciche migracje wewnętrzne, kiedy to człowiek uważający się za wierzącego popada w marazm i zniechęcenie. Autor, zastanawiając się nad przyczyną takiego stanu rzeczy, cytuje papieża Franciszka, który stwierdza, że „dzisiaj wielu ludzi przypomina dwóch uczniów z Emaus. Nie tylko ci, którzy odpowiedzi [szukają] w nowych i rozpowszechnionych ruchach religijnych, ale także ci, którzy zdają się żyć już bez Boga, czy to w teorii, czy w praktyce.” (s. 63). Chrystus obecny na drodze rozczarowanych uciekinierów jest więc wyraźnym wzorem do naśladowania dla współczesnego Kościoła, który „nie może ich opuścić” (s. 64). Refleksja ks. Draguły nie jest więc jakąś oderwaną od rzeczywistości psychologizacją tekstu, to ogląd realnej sytuacji człowieka, Kościoła, świata przez pryzmat tekstu i zaproszenie do konkretnego działania.
Czwartym, najbardziej subtelnym i poruszającym jest „duchowy” głos obecny w książce. Wszak dla autora Emaus to paradygmat biblijnego modelu kaznodziejstwa, w myśl którego homilia staje się procesem i wydarzeniem (por. s. 7). A zatem perykopa o rozpoznaniu Zmartwychwstałego przez dwóch wędrujących uczniów obrazuje niezwykle tajemniczy proces spotkania z tymże Panem w głoszonym, przepowiadanym dziś Bożym słowie. Nie wystarczy rozmowa o Jezusie, zarówno w wędrówce uczniów, jak i w dzisiejszej homilii, bo „Jezus musi być nie tylko tym, o którym się mówi, ale musi się także stać tym, który mówi” (s. 105). To jest sedno sprawy, to jest istotą wszystkiego, absolutnie wszystkiego w życiu i działalności Kościoła. Lekarstwo na marazm i ucieczki, zniechęcenie i smutek: pozwolić wreszcie mówić Bogu! A wtedy nastąpi Emaus, „gdzie łamany jest chleb i gdzie przelewa się wino, i Pisma otwierane są w ten sposób, ze serca płoną rozpoznaniem” (s. 204). Dla człowieka, który świadomie przeżywa w swoim życiu wędrówkę wiary, książka ks. Draguły jest czytaniem własnego życia i wsłuchiwaniem się we wszystkie jego odgłosy, a pośród nich i tego Bożego. Treść książki jest tak nasycona, że powinna stać się punktem wyjścia do kontemplacji, słuchania, patrzenia, trwania w Tajemnicy. Powiem krótko: ta książka budzi pragnienie i smak „nieodkrytego jeszcze Boga”. Stawia pytania, niepokoi, budzi z letargu, wytrąca pewniki. Bóg z Emaus to Bóg obecny, lecz nieuchwytny i dlatego prawdziwy.
Więcej o książce: tutaj.
s. Judyta Pudełko – ur. w 1974 r. Należy do Zgromadzenia Sióstr Uczennic Boskiego Mistrza. W latach 2007–2010 studiowała w Studium Biblicum Franciscanum (SBF) w Jerozolimie, gdzie uzyskała licencjat z nauk biblijnych i archeologii. Autorka książki pt. „Wierny przyjaciel lekarstwem życia (Syr 6,16). Koncepcja przyjaźni w Księdze Syracydesa” oraz artykułów o charakterze naukowym i popularnym. Wykładowca Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie. Członkini zwyczajna Stowarzyszenia Biblistów Polskich i przewodnik grup pielgrzymkowych w Ziemi Świętej.
Komentarze:
Komentarze niepołączone z portalem Facebook
Komentarz pojawi się po zaakceptowaniu przez moderatora.
