Myśli na dziś

wróć do katalogu

Miesiąc z Czesławem Miłoszem

Czesław Miłosz urodził się 30 czerwca 1911 r. w Szetejniach na Litwie. W latach 1929–1934 kształcił się na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Początkowo studiował polonistykę, ale po kilku tygodniach przeniósł się na prawo. Jako poeta zadebiutował w 1930 r. – na łamach pisma „Alma Mater Vilnensis” ukazały się jego dwa wiersze. W tym samym okresie stał się jednym z założycieli grupy poetyckiej „Żagary”. W 1933 r. opublikował pierwszy tomik poetycki Poemat o czasie zastygłym. W tym czasie Miłosz pracował w rozgłośni radiowej Polskiego Radia w Wilnie, a następnie w Warszawie. Jego wiersze i artykuły ukazywały się w czasopismach literackich m.in. w „Pionie”, „Kwadrydze”, „Ateneum”.

Po wybuchu wojny Miłosz znalazł się na froncie jako pracownik Polskiego Radia. Po wkroczeniu Rosjan na teren Polski przedostał się do Rumunii. Stamtąd wrócił do Wilna, gdzie przyjął obywatelstwo litewskie. Po zajęciu Litwy przez Armię Czerwoną uciekł do Warszawy. Tam pod pseudonimem Jan Syruć aktywnie uczestniczył w podziemnym życiu literackim, publikując w 1940 r. tomik Wiersze.

W stolicy przebywał aż do upadku Powstania Warszawskiego, w 1944 r. poślubił Janinę Dłuską i wyjechał do Krakowa, gdzie publikował w „Odrodzeniu” i „Twórczości”. W 1945 r. Miłosz otrzymał nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki PRL za całokształt twórczości, a następnie podjął pracę w dyplomacji komunistycznego rządu Polski w Stanach Zjednoczonych oraz Paryżu, jako attaché kulturalny. W 1951 r. nawiązał współpracę z Instytutem Literackim Jerzego Giedroycia i wystąpił do władz Republiki Francuskiej z prośbą o azyl polityczny. Od tego momentu zaczął publikować w paryskiej „Kulturze”. Motywy zerwania z PRL i emigracji przedstawił w eseju Zniewolony umysł oraz powieści Zdobycie władzy. Wkrótce wydał także Dolinę Issy (1955) oraz Traktat poetycki (1957).

W 1960 r. przeniósł się do USA, gdzie otrzymał stanowisko wykładowcy na Wydziale Literatur i Języków Słowiańskich Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkley. Przez kolejnych 20 lat łączył pracę uniwersytecką (wykłady z literatury polskiej i rosyjskiej, a także o Dostojewskim i manicheizmie) z twórczością literacką. Wówczas powstały tomiki poezji Król Popiel i inne wiersze, Gucio zaczarowany oraz Miasto bez imienia, a także zbiory szkiców Prywatne obowiązki i Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada.

W Polsce oficjalnie został uznany za zdrajcę i uroczyście potępiony przez Związek Literatów Polskich. Do 1980 r. na jego twórczość istniał zapis cenzorski, nie tylko zakazujący publikacji jego utworów, ale nawet wymieniania jego nazwiska. Książki Miłosza były drukowane w podziemiu, przemycane z zagranicy, a dla nielicznych dostępne w działach prohibitów bibliotek uniwersyteckich.

W 1978 r. Miłosz odszedł na emeryturę. W tym samym czasie został uhonorowany Międzynarodową Nagrodą Literacką im. Neustadta, nazywaną „małym Noblem”. W kolejnych latach rozpoczął cykl tłumaczeń biblijnych z hebrajskiego i greckiego. Owocem pracy stały się m.in. przekłady Księgi Psalmów oraz Księgi Hioba, a nieco później także Apokalipsy św. Jana.

9 października 1980 r. ogłoszono komunikat o przyznaniu Miłoszowi literackiej nagrody Nobla. Poeta osobiście odebrał nagrodę w Sztokholmie 8 grudnia 1980 r. To wyróżnienie zmieniło stosunek władz PRL do jego twórczości i pozwoliło mu w 1981 r. na pierwszą od 30 lat wizytę w ojczyźnie oraz na oficjalne wydania części jego poezji.

W 1993 r. poeta wrócił do Polski i zamieszkał w Krakowie, gdzie wydał m.in. tomiki Piesek przydrożny i To.

Zmarł 14 sierpnia 2004 r. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.



wróć do katalogu

Bez Ciebie nie przetrwa WIĘŹ! Jak możesz pomóc?