Korepetycje z Jana Pawła II

Właśnie w tym kontekście nadziei i zagrożenia należy ocenić rozmowy, które pozwoliły Państwu Izrael i Stolicy Apostolskiej podpisać porozumienie formułujące podstawowe zasady, na jakich mają się opierać ich wzajemne stosunki oraz gwarancje dla normalnego życia Kościoła katolickiego w tym kraju. Nie ma wątpliwości, że okaże się to korzystne dla wszystkich ludzi wierzących. Stolica Apostolska jest też przekonana, że dzięki tej nowej formie relacji z Państwem Izrael będzie mogła — zachowując w pełni swą specyficzną rolę duchową i moralną — przyczyniać się do umacniania woli sprawiedliwości i pokoju u wszystkich zaangażowanych w proces pokojowy.

W późniejszym okresie Jan Paweł II bardzo czynnie włączał się w wysiłki, które służyły zapobieganiu wojnie i przywracaniu pokoju na Bliskim Wschodzie oraz w Ziemi Świętej. Jest to jedna z najbardziej znaczących i najczęstszych form jego aktywności w tej dziedzinie. W przemówieniu podczas ceremonii powitalnej podczas pielgrzymki do Izraela (Tel Awiw, 21 marca 2000 r.) powiedział:

Wiele zmieniło się w relacjach między Stolicą Apostolską a Państwem Izrael od czasu, gdy mój poprzednik, papież Paweł VI, przybył tutaj w 1964 r. Ustanowienie stosunków dyplomatycznych między nami w 1993 r. uwieńczyło wysiłki zmierzające do otwarcia nowej ery dialogu na tematy interesujące obie strony, dotyczące wolności religijnej, relacji między Kościołem a państwem, a w ogólniejszym sensie między chrześcijanami i Żydami (...) W nowym klimacie wzajemnej otwartości chrześcijanie i Żydzi muszą wspólnie podejmować odważne próby usuwania wszelkich przesądów. Musimy zawsze i wszędzie starać się ukazywać prawdziwe oblicze Żydów i judaizmu, podobnie jak chrześcijan i chrześcijaństwa, i to na wszystkich płaszczyznach wzajemnych odniesień, nauczania i dialogu.

Wobec przemian teologicznych

Najważniejszy jednak pozostaje religijny i teologiczny wymiar obustronnych relacji katolicko-żydowskich, oparty na przekonaniu wyrażonym w soborowej deklaracji Nostra aetate (28 października 1965 r.) o wyjątkowej więzi, która łączy Kościół z narodem żydowskim. Najbardziej dalekosiężny i zarazem najtrudniejszy do osiągnięcia cel polega na budowaniu nowej chrześcijańskiej teologii judaizmu oraz nowej żydowskiej teologii chrześcijaństwa. W przemówieniu na spotkaniu z naczelnymi rabinami Izraela (Jerozolima, 23 marca 2000 r.) Jan Paweł II określił to, co stanowi główny warunek takiego teologicznego zbliżenia:

Mamy nadzieję, że naród żydowski dostrzeże, że Kościół zdecydowanie potępia antysemityzm i wszelkie formy rasizmu jako całkowicie sprzeczne z zasadami chrześcijaństwa. Musimy razem pracować, aby zbudować przyszłość, w której nie będzie już antyjudaizmu wśród chrześcijan ani postaw antychrześcijańskich wśród Żydów.

Kilka lat wcześniej Jan Paweł II dał przykład wdrażania tego postulatu, czego wyrazem stało się watykańskie sympozjum na temat korzeni antyjudaizmu w środowisku chrześcijańskim (1997). Prawdziwy fundament dla wysiłku teologicznej reorientacji wobec Żydów i judaizmu stanowi przemówienie w rzymskiej Synagodze Większej (13 kwietnia 1986 r.), zwłaszcza jego wielokrotnie cytowany fragment: