Czytelnia

Benedykt XVI

bp Andrzej Czaja

ks. Andrzej Czaja

Benedykta XVI wizja Kościoła jako komunii

Papież Benedykt XVI niewątpliwie należy do grona największych promotorów interpretacji Kościoła jako komunii. Zanim jeszcze na II Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Generalnym Synodu Biskupów w Rzymie w 1985 roku stwierdzono, że „eklezjologia «komunii» (communio) jest ideą centralną i podstawową w dokumentach Soboru” (Relatio finalis II,C,1), ówczesny prefekt Kongregacji Nauki Wiary wyraźnie apelował o jej podjęcie i promocję.

Już w wywiadzie udzielonym Messoriemu w sierpniu 1984 roku, który znamy jako Raport o stanie wiary, Ratzinger wyraźnie podkreśla, piętnując zbyt socjologiczne interpretacje, że Kościół nie oznacza „kolektywu wierzących” i jest czymś więcej niż sumą członków. Wielkie zagrożenie upatruje w pozbawianiu Kościoła jego nadprzyrodzonego misterium i zgłasza potrzebę rozwijania teologicznej eklezjologii, ponieważ Kościół nie jest nasz i nie my go wznosimy; jest Kościołem Pana i On go buduje1.

W wykładzie w Foggi (21.10.1985) pt. Eklezjologia Soboru Watykańskiego II Ratzinger wykazywał, że eklezjologia communio jest rzeczywistym sercem nauki Vaticanum II. Mówił: „Istotną cechą Kościoła jest element przyjmowania; [...] Kościoła nie można «zrobić»; można go tylko otrzymać [...]. Kościół to nie aparat, ani nie sama tylko instytucja, względnie jakaś wielkość socjologiczna. Kościół — to osoba. [...] jest w nas tylko w tej mierze, w jakiej istotę naszą kształtuje wiara — ponad działaniem i wykonywaniem”2. Przy okazji zgromadzenia kolegium kardynalskiego odbywającego się w przeddzień zgromadzenia biskupów wyjaśniał: „Kościół nie jest monarchią papieską na wzór monarchii świeckiej, w której wola króla jest najwyższym prawem i cała władza pochodzi jedynie od niego. Przeciwnie, Kościół jest Ciałem organicznie ożywianym przez Ducha Chrystusa. [...] słowo communio właściwie opisuje istotę Kościoła”3.

Po Synodzie Ratzinger na różne sposoby rozwijał i promował elementy eklezjologii communio: w książce pt. Kościół wspólnotą4, w okolicznościowych wykładach (m.in. w Watykanie, w przededniu wydania deklaracji Dominus Iesus, pt. Eklezjologia Lumen gentium)5, czy w rozmowach z Peterem Seewaldem, wydanych w formie książek pt. Sól ziemi oraz Bóg i świat, wiara i życie w dzisiejszych czasach6. Dlatego wkładu Ratzingera w rozwój eklezjologii communio nie można ograniczać do wypracowania i promulgacji dokumentu Communionis notio, w 1992 roku. Wizja Kościoła jako komunii jest też wyraźnie obecna w aktualnym nauczaniu papieża, w jego homiliach i przemówieniach; ujawnia się w adhortacji Sacramentum caritatis (por. SCar 6-8,11,14-16) i jest u podstaw interpretacji Kościoła jako Rodziny Bożej w świecie w encyklice Deus caritas est (por. 20,25,28,32,34).

Prapoczątki papieskiej eklezjologii communio można odkryć w jego rozprawie doktorskiej: Volk und Haus Gottes in Augustins Lehre von der Kirche (1951)7. Stanowi ona wnikliwe studium eklezjologicznej nauki św. Augustyna poprzedzone analizą zasadniczych tez prekursorów afrykańskiej eklezjologii: Tertuliana, św. Cypriana i Optatusa z Milewo. Młody doktorant z Monachium zobaczył wówczas w Kościele braterską wspólnotę ludu Bożego wyrastającą z pożywania Ciała Pańskiego. Dalsze elementy tej na wskroś eucharystycznej eklezjologii rozwijał w dwóch innych przedsoborowych publikacjach: Vom Ursprung und vom Wesen der Kirche (1956) i Die christliche Brderlichkeit (1960). Dlatego można przyjąć, że już na Soborze Ratzinger należał do grona tych teologów, dzięki którym dokonał się powrót do wczesnochrześcijańskiej eklezjologii communio. Rozwijane przezeń idea chrześcijańskiego braterstwa, ścisłe związanie komunii Kościoła z Eucharystią, a przez to ponowne odkrycie lokalnej wspólnoty Kościoła znalazły swe odzwierciedlenie w dokumentach Soboru, zwłaszcza w Lumen gentium (por. KK 3, 7, 11)8.

1 2 3 4 5 6 7 8 następna strona

Benedykt XVI

bp Andrzej Czaja

Bez Ciebie nie przetrwa WIĘŹ! Jak możesz pomóc?