Czytelnia

Społeczeństwo europejskie stało się pluralistyczne pod względem etnicznym, kulturowym i religijnym. Można by to uważać za katastrofę, gdybyśmy uznali innych za zagrożenie, co owocowałoby tendencją do wykluczenia. Ale można tę sytuację uznać za źródło bogactwa. Dla chrześcijan wskazówką może być przypowieść o miłosiernym Samarytaninie, a przede wszystkim nauka, którą z niej wywodzi Jezus. Mamy nie czekać na to, aby inni uznali nas za bliźnich-sąsiadów – to my jesteśmy wezwani, abyśmy się stali bliźnimi-sąsiadami dla nich. Oznacza to, że powinniśmy nawiązywać kontakty i znajdować sposoby zbliżania ludzi, właśnie w sąsiedztwie. Wymaga to wysiłku i sporej dozy wytrwałości. Ludzie, którzy podejmują takie działania, słusznie mogą być nazwani „czyniącymi pokój” i z pewnością otrzymają należną im nagrodę.

Ważne są relacje spontaniczne, ale kontakty bardziej zinstytucjonalizowane też mają swoje znaczenie. Istnieją relacje dwustronne – między chrześcijanami a Żydami (Międzynarodowa Rada Chrześcijan i Żydów oraz różne stowarzyszenia przyjaźni chrześcijańsko-żydowskiej) czy między buddystami a chrześcijanami (Europejskie Stowarzyszenie Buddyjsko-Chrześcijańskie); trójstronne, zrzeszające Żydów, chrześcijan i muzułmanów: Bractwo Abrahama (Fraternite d’Abraham), Forum Trzech Religii, Dzieci Abrahama (Enfants d’Abraham); i wreszcie wielostronne, na przykład wspomniana wyżej Światowa Konferencja Religii i Pokoju, Światowy Kongres Religii lub Sieć Międzyreligijna (Inter Faith Network) w Wielkiej Brytanii, czy też organizacje lokalne, takie jak Nadzieja Marsylska (Esperance Marseille). Wszystkie te ruchy umożliwiają spotkania zarówno religijnych przywódców, jak i „zwykłych” wiernych. Ułatwiają formalny dialog i wymianę doświadczeń na rzecz lepszego zrozumienia i współpracy. Takie organizacje międzyreligijne mogą ponadto wnieść pozytywny wkład w szeroko pojęte społeczeństwo.

Dialog modlitwy i działania

Tworzenie sieci kontaktów może mieć szczególne znaczenie w odniesieniu do wartości społecznych i moralnych. Walka z antysemityzmem prowadzi do bardziej ogólnych niepokojów związanych z dyskryminacją – czy to islamofobii, czy też „chystianofobii”. Postęp naukowy i technologiczny jest źródłem pytań o bioetykę. Ludzie kierujący się przekonaniami religijnymi mogą w tych kwestiach przemówić jednym głosem w obronie godności człowieka. Wyznawcy różnych religii mogą się zjednoczyć w przeciwstawianiu się przemocy, opowiadaniu się za większym szacunkiem dla uchodźców i szukających azylu, wzywaniu do umorzenia długów ubogich krajów, zwracaniu uwagi na zagrożenia środowiska naturalnego. We wszystkich tych obszarach jest wiele miejsca dla „dialogu działania”.

Bywa też tak, że wyznawcy różnych religii chcą modlić się wspólnie. W roku 1986 papież Jan Paweł II zaprosił do Asyżu chrześcijan i przedstawicieli innych religii, aby modlili się o pokój na świecie, w 1993 r. modlono się o pokój w Europie, przede wszystkim na Bałkanach, i ponownie w roku 2002 – w odpowiedzi na wydarzenia z 11 września 2001 r. Tuż po niedawnych atakach terrorystycznych w Londynie odbyły się specjalne spotkania modlitewne – w piątek w meczetach, w szabat w synagogach, a w niedzielę w kościołach. Także katastrofy wywołują w wyznawcach różnych religii potrzebę zjednoczenia w obliczu Boga. Również w życiu publicznym zdarzają się okoliczności sprzyjające takim modlitwom, będącym znakiem solidarności.

Nie można zaprzeczyć, że modlitwy wyznawców różnych religii są sprawą delikatną, bo przecież modlitwa jest wyrazem wiary, a jeśli nie wszyscy podzielają tę samą wiarę, trudno znaleźć słowa możliwe do przyjęcia dla wszystkich. Jednak mimo wszelkich różnic między nami, wszyscy należymy do rodzaju ludzkiego. Obowiązkiem wyznawców wszystkich religii jest bez wątpienia dostrzeganie tego i świętowanie. W ten sposób religie przyczynią się do budowy Europy żyjącej w harmonii i pokoju.

tłum. Piotr Paryzek (KAI)

abp Michael L. Fitzgerald – przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego. Urodził się w 1937 r. w Walsall w Wielkiej Brytanii. W 1961 r. otrzymał święceni kapłańskie w zgromadzeniu Misjonarzy Afryki (ojcowie biali). Studiował teologię i język arabski. Był profesorem i rektorem Papieskiego Instytutu Studiów Arabskich i Islamistycznych. W 1987 r. mianowany został sekretarzem Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego, a w 2002 r. jej przewodniczącym. W 1992 r. otrzymał sakrę biskupią, od 2002 arcybiskup. Przewodniczy także watykańskiej Komisji ds. Kontaktów Religijnych z Islamem.