Czytelnia

Narzucony przez Niemców reżim bezprawia i lekceważenia ludzkiego życia sprowokował tragedię Jedwabnego, tragedię, która jest tylko małym wycinkiem olbrzymiej tragedii Zagłady – a jednak stanowi nieszczęście dla Żydów i cios dla Polaków.

Rozrachunki historyczne są w pierwszym rzędzie nauką wspólnoty istnienia i życia. Antysemityzm jest chorobą, która niełatwo daje się wykorzenić. Po doświadczeniach naszego wieku, na progu samozniszczenia rodzaju ludzkiego, należy strzec się pilnie różnej maści totalitaryzmów, rasizmu i antysemityzmu. Leszek Kołakowski pisał w 1956 r. w krótkiej pracy o antysemityzmie: Elementarnym warunkiem krwawych pogromów żydowskich, rzezi i okrucieństw była zawsze społeczna atmosfera emocjonalna, tolerująca antysemityzm nawet w najbardziej złagodzonej i rozwodnionej postaci. System dyskryminacji i nieufności, choćby zgoła na pozór niegroźnych, wszędzie tam, gdzie później rodziły się zbrodnie, kumulował zawsze rezerwuary destrukcyjnej energii społecznej, które żywiły i hodowały zbrodniarzy.

Świat, w którym obecnie żyjemy – a nie będzie on nigdy idealny – zmaga się w walce o wolność jednostki, narodów i warstw społecznych. W tej walce zadaniem naszym jest również dążenie do kształtowania i wychowania człowieka, którego świadomość jest samodzielnym zasobem pamięci, wiedzy i samodzielnym drogowskazem ku przyszłości.

Powyższy tekst został napisany jako przedmowa do opublikowanej przez Towarzystwo „Więź” książki „Thou Shalt Not Kill. Poles on Jedwabne”. Jest to antologia prezentująca ponad 30 wybranych artykułów dotyczących zbrodni w Jedwabnem, jakie pojawiły się w polskiej prasie – niektóre jeszcze przed opublikowaniem książki Jana Tomasza Grossa „Sąsiedzi”.

Israel Gutman – ur. 1923 w Warszawie. Walczył w powstaniu w getcie warszawskim, później był więźniem Majdanka, Auschwitz i Mauthausen. Po wojnie wyemigrował do Izraela. Profesor historii na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie. Wiceprzewodniczący Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Mieszka w Jerozolimie.