Czytelnia

Ten jeden argument zamyka rozważania nad hipotezą werbunku. Dla porządku warto wymienić jeszcze inne. Otóż sam pomysł werbunku agenta przy pomocy tortur — a tak twierdzi Kąkolewski — wydaje się dość osobliwy, zwłaszcza jeśli miałby on potem przebywać w Watykanie — miejscu, w którym komunistyczne tajne służby miałyby wyjątkowe trudności z utrzymaniem nad nim kontroli. Poza tym ks. Popiełuszko dał nieraz wyraz swej wyjątkowej sile charakteru. Czyżby przedstawiciele służb — polskich lub sowieckich — nie zdawali sobie z tego sprawy? Owszem, w swoim zadufaniu mogliby sądzić, że uda im się go złamać, ale czy naprawdę wierzyli, że nikt nie zauważyłby żadnej zmiany w zachowaniu księdza? Werbunku dokonywano zresztą w wyniku całego procesu, opisanego w stosownych instrukcjach — dlaczego w tym przypadku mieliby się posłużyć metodą „wszystko albo nic”: zwerbujemy, a jak się nie uda, to zabijemy? I wreszcie — pożytek z takiego agenta byłby niewielki, dużo mniejszy niż z dowolnego prałata w rzymskiej kurii. Owszem, papież bardzo cenił ks. Jerzego jako duszpasterza i nie raz dawał temu wyraz, ale trudno sobie wyobrazić, by w Rzymie mógł on odgrywać inną rolę niż studenta któregoś z tamtejszych uniwersytetów. Wszystko to sprawia, że hipotezę morderstwa w wyniku nieudanego werbunku uznać można za zupełnie fantastyczną.

Na polecenie władz?

Hipoteza trzecia zakłada, że ks. Popiełuszko został zamordowany na polecenie władz nadrzędnych — kierownictwa MSW. Oznaczałoby to bezpośrednią odpowiedzialność najwyższych władz PRL. Ministerstwo spraw wewnętrznych było elementem struktury władzy i tak ważna decyzja, jaką byłoby polecenie zabicia niezwykle popularnego księdza, musiałaby zapaść na szczeblu wyższym niż policyjny — w kierownictwie politycznym.

Ta hipoteza ma jednak pewną istotną słabość. Morderstwami politycznymi w PRL zajmowali się najskuteczniej „nieznani sprawcy”. Ta forma zabijania jest najwygodniejsza z punktu widzenia tych, którzy wydają takie rozkazy: ofiara ginie, nikogo za rękę nie złapano, bo i nikt złapać nie próbuje, a wszyscy i tak wiedzą, kto zabił, i się boją. Gdyby więc „po prostu” chciano pozbyć się niewygodnego kapłana, nie widać powodu, dla którego nie mieliby tego zrobić właśnie nieznani sprawcy. W takim przypadku nawet ciało nie musiałoby się znaleźć — nie można by wtedy nawet przeprowadzić procesu beatyfikacyjnego Z punktu widzenia władz — same zyski.

Tak właśnie — o czym mało kto wie — miał zginąć ks. Henryk Jankowski. 28 stycznia 1983 roku koło Pelplina jego dostawczy Mercedes rozbił się na drzewie. Kierowca i jego dziesięcioletnia córka zginęli. Ksiądz wysiadł w Pelplinie, dziesięć minut wcześniej

Śledztwo w tej sprawie rozpoczynano dwa razy — i umarzano z powodu braku znamion przestępstwa. W 1983 roku „winny” okazał się samochód. W 1996 (!) roku samochód był już sprawny, a przyczyną „wypadku” okazał się nagły podmuch wiatru i gołoledź. Temperatura była wówczas powyżej zera, a kierowca — bardzo doświadczony i ostrożny

Pojawia się tu problem szerszy: według jakich kryteriów system komunistyczny wybierał swe ofiary? Owszem, morduje się ludzi aż do końca istnienia ustroju komunistycznego, ale giną bynajmniej nie tylko i nie przede wszystkim najgroźniejsi przeciwnicy systemu.