Czytelnia

W tym samym czasie do akcji wkroczył kolejny „towarzysz broni” ŻZW: Tadeusz Bednarczyk. W przekazanym do ŻIH materiale, przedstawiając się jako „uczestnik akcji pomocy i dostaw broni do getta i zaopatrzenia, i znawca zagadnień getta z racji codziennej w nim bytności przez cały okres jego istnienia”, twórczo rozwinął tę historię. Działalność Iwańskiego i podległego mu „bohaterskiego majora Apfelbauma” miała być jedynie fragmentem wielopłaszczyznowej akcji KB na rzecz getta, prowadzonej na rozkaz ni mniej ni więcej tylko Naczelnego Wodza gen. Sikorskiego¹². Opowieści te Bednarczyk będzie twórczo rozwijał aż do połowy lat dziewięćdziesiątych¹³. Przegra jednak rywalizację o miejsce w historii ŻZW z Iwańskim, i to zarówno w Polsce, jak i Izraelu.

Przełomowy dla historii Iwańskiego i Apfelbauma był kolejny tekst Zajdlera na łamach organu ZBOWiD „Za Wolność i Lud” pt. “Wypad do getta. Fragment walk na placu Muranowskim”. Tematem jego opowieści, która weszła do kanonu przekazów na temat ŻZW, jest „bitwa” oddziału Iwańskiego, który miał przejść do getta w dniu 27 kwietnia 1943 r w sukurs walczącym na placu Muranowskim rewizjonistom pod komendą Apfelbauma. W trwającym kilka godzin boju polec miał jeden z synów Iwańskiego i jego brat. Żarski, który wcielił się w „zastępcę” Iwańskiego, opisał śmierć Apfelbauma: Zwróciłem się do rannego Apfelbauma [...] – dlaczego ty Mietku nie idziesz? Widzisz, jestem ranny, ale tak długo, jak moja głowa pracuje, muszę zostać tutaj. Mam swoich ludzi i nie mogę ich zostawić.

Opis wzruszający, tyle że we wspomnianej relacji Iwańskiego z 1948 r. w ogóle nie ma mowy o „bitwie” 27 kwietnia, śmierci członków rodziny Iwańskiego, śmierci Apfelbauma, a co najważniejsze – nie pojawia się tam również sam Żarski. Dla porządku dodać należy, że opis Żarskiego nie zgadza się z raportem Stroopa, nie wzmiankują też o niej, ani o samym Iwańskim, żadne przekazy wytworzone przez struktury polskiego podziemia. Niestety, tekst ten, wchodząc do tomu pod redakcją Władysława Bartoszewskiego i Zofii Lewin „Ten jest z ojczyzny mojej”, uzyskał potrzebną mu legitymizację¹⁴.

Z kolejnych enuncjacji publikowanych w polskiej prasie krajowej wynikało, że zasługi Iwańskiego i KB przyćmiewały dokonania „Żegoty” i AK. Iwański określony został mianem wybitnego żołnierza Polski Podziemnej, któremu zawdzięcza ocalenie 5 tys. Żydów. W mieszkaniu Iwańskiego miał się ukrywać nawet... Marek Edelman15.

Historia Iwańskiego została poważnie potraktowana przez pozostających na emigracji wybitnych działaczy podziemia Stefana Korbońskiego – byłego szefa Kierownictwa Walki Cywilnej oraz Kazimierza Iranka-Osmeckiego – kuriera między rządem polskim w Londynie a Krajem i co ważniejsze – od 1944 r. szefa kontrwywiadu KG AK¹⁶. Jeden z najlepszych znawców konspiracji warszawskiej, Tomasz Strzembosz, w artykule opublikowanym w 1978 r. na łamach „Więzi” nazywał „bitwę” na placu Muranowskim największym bodaj co do długości i użytych sił starciem w getcie warszawskim¹⁷.

W latach 1959-1961 powstała również historia początków tej organizacji. Pewnego dnia w listopadzie – rzecze Iwański– przyszło do mnie [...] czterech młodych Żydów. Byli to Maurycy Apfelbaum, porucznik Wojska Polskiego, podporucznik Henryk Lipszyc, Białoskóra i Kałme Mendelson. Znałem dobrze Apfelbauma, walczył bowiem pod moim dowództwem w czasie oblężenia Warszawy. „Kapitanie Iwański – powiedział Apfelbaum – nie chcemy iść do niemieckiego oflagu. Niech nam pan pomoże zorganizować i przeszkolić młodzież żydowską do walki z wrogiem. Stoją przed nami ciężkie czasy”. Iwański, po pouczeniu, że od tej pory należy zwracać się do niego pseudonimem „Bystry”, nie tylko nakazał im organizować się i być gotowym do walki, lecz również w imieniu konspiracyjnej organizacji Korpus Bezpieczeństwa wręczył każdemu z nich pistolet Vis¹⁸.