Czytelnia

¹ Jan Paweł II, „Internet nowym forum dla głoszenia Ewangelii”, w: „Orędzia Papieskie na Światowe Dni Komunikacji Społecznej 1967-2002”, oprac. M. Lis, Częstochowa 2002, s. 245.
² M. McLuhan, „Szczera rozmowa z arcykapłanem popkultu i metafizykiem mediów”, w: tenże, „Wybór tekstów”, Poznań 2001, s. 375.
³ Zob. „Eklezjologiczny model interpretacji internetu” w: P. A. Baan, „Kerk op het Net. Over kerkelijke communicatie via internet”, Amsterdam 200, s. 27-28.
⁴ W. J. Ong, „Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii”, tłum. J. Japola, Lublin 1992, s. 32.
⁵ W. Ong, dz. cyt., s. 115. Widać to dokładnie, gdy grupie słuchaczy rozda się tekst do czytania. Choć skupieni są wokół tego samego tekstu, automatycznie przestają tworzyć wspólnotę, każdy z nich bowiem pozostaje we własnej do niego relacji. Stąd nieporozumieniem wydaje się rozdawanie na liturgię wydrukowanych tekstów biblijnych. Zamiast świętego audytorium, którego głowy skierowane są ku czytającemu, mamy lektorium, gdzie każdy pochyla głowę nad własnym tekstem, niszcząc w ten sposób jedność.
⁶ K. Loska, „Dziedzictwo McLuhana. Między nowoczesnością a ponowoczesnością”, Kraków 2001, s. 62.
⁷ P. Breton, „Le culte de l’Internet. Une menace pour le lien social?” Paris 2000, s. 77nn; K. Loska, dz. cyt., s. 153-154.
⁸ P. Zawojski, „Sztuka życia w cyberkulturze”, w: „Opcje” 2001 nr 5, s. 22.
⁹ P. Breton, dz. cyt., s. 106.
¹⁰ P. Lévy, „Cyberculture”, s. 151.
¹¹ Tamże, s. 154.
¹² K. Loska, dz. cyt., s. 152.
¹³ Niektórzy odrzucają pojęcie społeczności wirtualnej, twierdząc, iż społeczeństwo to coś więcej niż tylko grupa ludzi mających takie same zainteresowania. Właściwsze byłoby więc pojęcie wirtualnego fanclubu. Ł. Teszner, „Kto mieszka w cyberprzestrzeni? O społeczeństwach internetowych”, w: W. Godzic (red.), „Humanista w cyberprzestrzeni”, Kraków 1999, s. 87-88.
¹⁴ Cytaty wg tłumaczenia dostępnego na stronie www.opoka.org.pl
¹⁵ D. De Kerckhove, „L’intelligence des Résaux”, Paris 2000, s. 91-102.
¹⁶ Wspominałem o tym w artykule „Pan Bóg symulowany. Przyczynek do teologii cyberświata”, „Więź” 2002 nr 1, s. 44-45.
¹⁷ Zob. W. Fürst, „Sakramentalität im Zeitalter der Virtualität”, „Diakonia” 32(2000), s. 393-400.
¹⁸ Ch. Wolf, „Religiöse Organisationen im weltweiten Datennetz”, „Diakonia” 30(1999), s. 215.
¹⁹ M. Robak, „Zarzućcie sieć”, Warszawa 2001, s. 78 passim.
²⁰ M. Schell, „Being a Church on the Internet. Just publishing texts or being ‘real’ virtual community”, www.ecic.org
²¹ Por. P. A. Baan., dz. cyt., s. 25-26.
²² N. M. Wildiers, „Obraz świata a teologia”, tłum. Jan Doktór, Warszawa 1985, s. 208-218.
²³ M. McLuhan, dz. cyt., s. 385.