Czytelnia

Michał Płoski

Szukanie tego, co nas łączy

Ks. Józef Krasiński, Kościoły i obrządki wschodnie. Sanktuaria — skarby kultury, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2012, 486 s.

Ksiądz profesor Józef Krasiński w książce Kościoły i obrządki wschodnie. Sanktuaria — skarby kultury łączy różnorodne tematy i sposoby opowiadania. Podczas lektury tej obszernej pracy miałem odczucie, że czytam wykład teologiczny bądź przewodnik po miejscach dawnych, naznaczonych dramatem historii, bądź raptularz — skreślony ręką człowieka mądrego i dobrego. Erudycyjna wiedza połączona ze swobodnym stylem opowieści, nieunikającym kolokwializmów i osobistych komentarzy, daje czytelnikowi możność rzeczywistego spotkania z autorem. Walorem książki są liczne przypisy, noszące często cechy obszernych not bibliograficznych. Otwierają one drogę do pogłębienia tematów, które mogły być zaledwie naszkicowane. A zakres poruszonej tematyki jest ogromny.

W pierwszych rozdziałach są zaprezentowane obrządki: koptyjski, syryjski (wschodni i zachodni), maronicki, etiopski, chaldejski, malabarski, ormiański. Zostały przedstawione historie narodów lub społeczności wiernych, scharakteryzowana liturgia i elementy teologii, nakreślone relacje z Kościołem rzymskokatolickim dawniej i obecnie. Osobne rozdziały poświęcone zostały obrządkowi bizantyjskiemu w Grecji, Albanii, Jugosławii — przed i po transformacji, we Włoszech, w Bułgarii, na Węgrzech, w Rumunii, w Czechach i Słowacji. Tu również przedstawiony jest rys historyczny wymienionych krajów, losy Kościołów, z uwzględnieniem prześladowań, oraz ekumeniczne kontakty. Kolejne rozdziały dotyczą Kościołów wschodnich w Polsce, na Rusi i w Rosji, teologii prawosławnej z uwzględnieniem liturgii oraz wybitnych teologów.

Dalsza część książki poświęcona jest ziemiom związanym swą przeszłością z Polską, a dziś należącym do Białorusi i Ukrainy. Wędrujemy przez dawne sanktuaria maryjne, zabytki sakralne i kulturowe, odwiedzamy Chyrów, gdzie mieściła się dawna szkoła ojców jezuitów (tu została opisana postać kardynała Kozłowieckiego, misjonarza Afryki, absolwenta Chyrowa). Książkę zamyka rozdział poświęcony watykańskiej kongregacji do spraw Kościołów Wschodnich i epilog, w którym autor opowiada o swojej duszpasterskiej pracy na opisywanych terenach w czasach Związku Radzieckiego.

Pamięć o wojnie i długich latach prześladowań ze strony reżimu komunistycznego powraca często na kartach książki — tragizm losów duchownych i wiernych świeckich, ogrom zniszczeń materialnych. Pomimo to książka tchnie optymizmem. Dowiadujemy się o ofiarnych duszpasterzach, powrotach zakonów, podnoszeniu z ruin świątyń. Straszne czasy minione nie obezwładniają, ale przeciwnie, mobilizują do ewangelizacji, otwartości i pojednania. Ksiądz Profesor kończy swą książkę słowami: „Niech umysły i serca będą otwarte na Kościoły wschodnie, na innych chrześcijan, którzy często kochają Chrystusa i pragną służyć Mu wiernie. Bo Kościół z ustanowienia Chrystusa jest Kościołem otwartym. Kościół zamknięty na inne wyznania, religie, na inne rasy i narody jest Kościołem anty-ewangelicznym. Sola Ecclesia aperta, Ecclesia universalis (vere catholica) est Ecclesia Christi”.