Czytelnia

Profesor Henryk Seweryniak z Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie przywołuje nawet postać „charyzmatyka parafialnego”. Jest to człowiek prosty, ale głęboko wierzący, spowiadający się, spokojnie akceptujący depozyt wiary, zaangażowany w życie wspólnoty parafialnej. Powoli docierają do niego pierwsze powiewy demokracji – zaczyna czuć, że ma coś do powiedzenia w państwie, trochę więcej w swoim miejscu zamieszkania, jeszcze więcej w grupie modlitewnej, w stowarzyszeniu rodzin, w rycerstwie, w grupie „Caritas”. Nie wszystko potrafił, zdążył sobie „poukładać” zwłaszcza w sprawach społecznych. Ale chce prostego obrazu Bożego świata, nie znosi kompromisów, gier. I chce o tym powiedzieć (...) Chce również modlitwy¹⁸. Toteż ze swymi problemami zwraca się on do Radia Maryja, bo od teologów otrzymałby hermetyczny wykład uczonej teologii w miejsce teologicznego ABC, którego potrzebuje.

Ten obraz może być przesadzony, oddaje jednak prawidłowo mentalność i oczekiwania przeciętnego członka Kościoła ludowego. Toteż przyszłość tego Kościoła zależna jest w znacznej mierze od tego, jak dalece będzie on w stanie wyjść naprzeciw tym oczekiwaniom. Wymagać to będzie od Kościoła nowych wysiłków, nowych środków i metod duszpasterskich, które by odpowiadały oczekiwaniom ze strony tej mentalności i zarazem czyniły zadość nowemu usytuowaniu Kościoła w nowoczesnym społeczeństwie.

Kościół pozostaje nadal miejscem sakramentalnego spotkania z żywym Chrystusem i Jego Słowem. Ale zmianie ulec będzie musiała świadomość eklezjalna. Im bardziej Kościół rezygnuje z funkcji zastępczych, tym bardziej staje się wiarygodny w pełnieniu swej właściwej misji. Należy przyjąć, że w Europie wolnej, demokratycznej, lecz także dalece zdechrystianizowanej Kościół winien się skoncentrować na swych właściwych zadaniach religijnych i etycznych. Wraz z postępującą integracją tej nowej Europy bez granic również Kościół w Polsce wydobywał się będzie ze swej izolacji i – jak wolno wierzyć – wzrastał w duchu Kościoła prawdziwie uniwersalnego. Wprawdzie – mimo zaniku zagrożenia narodowej tożsamości – nie da się z niego usunąć powiązań między akcentami narodowymi a praktykami religijnymi i kultowymi, staną się one jednak zapewne bardziej luźne.

Wyzwania pluralistycznego i zlaicyzowanego świata dotyczą nie tylko Kościoła jako całości, lecz także jego poszczególnych członków. Ilościowe straty, które są nie do uniknięcia, zastąpić powinna nowa jakość „zmniejszonej trzody”. Ta nowa jakość wyrażać się będzie przede wszystkim w żywej wierze, w rzetelnej communio z Chrystusem i bliźnimi, w prawdziwym naśladowaniu Chrystusa i autentycznym świadectwie chrześcijańskiego życia.

Na przyszłość religii istotny wpływ będzie też miała nowoczesna, dalece zlaicyzowana kultura. Religia już dawno straciła swą funkcję integracyjną w różnych dziedzinach życia. Treści religijne, jeśli nawet w sferze kultury jeszcze obecne, są jej całkowicie podporządkowane. Są tacy, którzy chcieliby wyciągać stąd wniosek, że wartości religijne, a wraz z nimi Kościół, straciły już w kulturze europejskiej rację bytu. Ale również demokratyczna społeczność potrzebuje fundamentów, których nie wytwarza ona sama. Toteż i w nowoczesnym społeczeństwie poszukiwać się będzie miejsca dla wartości religijnych i etycznych.