Czytelnia

W gronie polskiego Episkopatu brakuje dzisiaj osób z charyzmatem duszpasterskim. Mało który polski hierarcha ma za sobą dłuższe doświadczenie pracy w parafii. Biskup powinien zaś być przede wszystkim pasterzem i ojcem. Jak trafnie zaapelował w „Rzeczpospolitej” ks. Stefan Moszoro-Dąbrowski, Kościołowi w Polsce potrzeba dziś biskupów w rodzaju św. Ambrożego. Ta postać to symbol połączenia dwóch cech – osobistego świadectwa wiary i młodego wieku. Oby nowa nominacja metropolity warszawskiego odpowiedziała na to zapotrzebowanie.

Wnioskiem z przebiegu całej sprawy powinna być też zmiana oficjalnego stosunku Kościoła w Polsce do mediów. Napięcie między Kościołem a mediami wydaje się w naszych czasach nieuchronne, trudno jednak ignorować dziennikarzy i ich oczekiwania. Celnie ujął ten problem bp Kazimierz Nycz w „Gościu Niedzielnym”: Jeżeli dziś media nam pomagają, np. pokazując pogrzeb Jana Pawła II, pielgrzymkę Benedykta XVI, czy mówiąc o wigilijnej świecy, to wtedy jest dobrze. Natomiast, kiedy media dotykają jakiegoś czułego punktu, w duchu szukania prawdy, to wtedy widzimy w nich wroga. Zapominamy, że rok 1989 był już dawno.

Niechęć i złośliwość niektórych mediów wobec Kościoła to zjawisko realne, ale wcale nie powszechne. Z mediami trzeba współpracować, trzeba je zrozumieć. A to znaczy także, by na widok dziennikarzy nie odwracać się na pięcie czy wychodzić bocznymi drzwiami. W krytycznym momencie sprawy abp. Wielgusa z polskich biskupów jedynie abp Tadeusz Gocłowski nie bał się kamery telewizyjnej, a bp Kazimierz Nycz mikrofonu radiowego.

Życiorys każdego duchownego, a zwłaszcza biskupa, powinien być przezroczysty – stwierdził jesienią 2006 r. biskup tarnowski Wiktor Skworc, powołując z własnej inicjatywy zespół historyków, którzy zbadali dotyczące go dokumenty z archiwów SB. Tę samą drogę wybrał abp Józef Życiński. Gdyby takie przekonanie o potrzebie większej przezroczystości życia Kościoła stało się powszechne, można by mówić, że lustracyjna lekcja nie poszła na marne.

Oby wnioskiem z perypetii z abp. Wielgusem było także stosowanie przez Kościół – wtedy, gdy to konieczne – zasad zarządzania kryzysowego. W tym przypadku potrzebę otwartej polityki informacyjnej rozumiał rzecznik Konferencji Episkopatu, ks. Józef Kloch. Trudno się jednak oprzeć wrażeniu, że był pod tym względem dość osamotniony w oficjalnych strukturach eklezjalnych.

Sprawą najważniejszą dla przyszłości jest wreszcie konieczność przedstawienia wizji Kościoła, jaki chcemy tworzyć w Polsce na początku XXI wieku. Bez takiej wizji nie da się formułować poważnych programów duszpasterskich. Do tego niezbędne jest jednak spojrzenie w przyszłość. Może potrzeba nam nie tylko autorytetów i nauczycieli, lecz także proroków?

Nie tylko Kościół…

Ze sprawy abp. Wielgusa Kościół w Polsce wychodzi bardzo obolały, ale chyba jednak z umocnioną świadomością, że trzeba być wiernym prawdzie, trzeba dawać wiarygodne świadectwo. Ufamy, że ten kryzys ostatecznie będzie prowadził polski katolicyzm ku ozdrowieniu i oczyszczeniu.

Znaczenie całej sprawy przekracza jednak ramy Kościoła. Polskie społeczeństwo cierpi na problemy typowe dla postkomunizmu (czy, jak nazwał to Maciej Zięba OP, socpostmodernizmu) – kłopoty z wolnością, pomieszanie dobra i zła, zagubienie sumień, zaniżanie standardów moralnych.

Cała sprawa jest, jak się nam wydaje, wyraźnym apelem o podwyższenie standardów moralnych w polskim społeczeństwie. Usłyszeliśmy wyraźne „dość” zacieraniu granicy między dobrem a złem, między uczciwością a kłamstwem, między wiernością a zdradą. Pierwszym adresatem tego „dość” był Kościół – ostatnia instytucja, która powinna przyczyniać się do zacierania tych granic, a zarazem wspólnota, która powinna być na pierwszym miejscu pod względem stosowania się do zasad moralnych, jakie głosi. Kościelne zawirowania na przełomie lat 2006/2007 mogą i powinny stać się inspiracją do podwyższenia poprzeczki standardów moralnych nie tylko w Kościele, ale w całym polskim życiu publicznym.

Redakcja „Więzi”