Czytelnia

W sierpniu 2003 r. prof. Maria Szyszkowska, senator SLD-UP, publicznie zaprezentowała projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich. Został on przygotowany w konsultacji z polskimi organizacjami gejowsko-lesbijskimi. W listopadzie tego samego roku tekst projektu — podpisany przez 36 posłów, głównie z SLD-UP — został złożony w Senacie. Do Sejmu wpłynął w grudniu 2004 r. jako senacka inicjatywa ustawodawcza. W czasie IV kadencji inicjatywie nie został nadany bieg legislacyjny; nie opracowano więc ostatecznej propozycji ustawy.

12 czerwca 2009 r. do marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego wpłynęła petycja domagająca się uchwalenia ustawy o zarejestrowanych związkach partnerskich dla osób homoseksualnych. Przygotowała ją Monika Czaplicka, studentka socjologii. Do końca października w serwisie Petycje.pl zebrano pod tym apelem niemal 5,5 tys. zweryfikowanych podpisów. Także w czerwcu tego roku powstała Grupa Inicjatywna ds. związków partnerskich, za której prace odpowiadają Yga Kostrzewa (Lambda Warszawa), Mariusz Kurc i Tomasz Szypuła (Kampania Przeciw Homofobii) oraz Krystian Legierski (Zieloni 2004). Inaugurację działalności stanowił list otwarty do premiera, a następnie pikieta, która odbyła się 14 lipca pod Sejmem z udziałem ok. 200 osób.

We wrześniu Stronnictwo Demokratyczne w swoim programie ogłosiło starania o uregulowanie statusu związków homoseksualnych, mówiąc jednak nie o związkach partnerskich, a o „przybraniu osoby bliskiej”. Rzecznik rządu Paweł Graś oświadczył niedawno: „Rząd w najbliższym czasie nie planuje prac nad ustawą o związkach partnerskich”.

Z lipcowego sondażu GfK Polonia dla „Rzeczpospolitej” wynika, że 62% Polaków jest przeciwnych legalizowaniu homoseksualnych związków partnerskich. Popiera je 25%. Gdy w pytaniu pojawiło się pojęcie „małżeństwo homoseksualne”, liczba przeciwników wzrosła do 75%, a zwolenników zmalała do 14%. Aż 87% Polaków jest przeciw adopcji dzieci przez pary homoseksualne, za jest zaledwie 5 proc.

Spór będzie trwał

Różnice między cywilnym rejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem polegają na zakresie przysługujących osobom praw wynikających z danego statusu. Związki partnerskie są zazwyczaj formą prawnej regulacji przygotowaną dla nieformalnych związków męsko-damskich, a później dostępną także dla par osób tej samej płci. Prawne przywileje małżeńskie zaś zbudowane są zazwyczaj w oparciu o możliwość powołania na świat potomstwa, a więc tworzenia ciągłości pokoleniowej. Właśnie kwestia możliwości posiadania dzieci jest punktem krytycznym w publicznej debacie, dotyczącej przyznawania praw małżeńskich związkom osób tej samej płci.

W Czechach ranga związku partnerskiego jest znacznie niższa niż małżeństwa. Różnice polegają na tym, że partnerzy nie mogą korzystać z praw zarezerwowanych dla małżonków. Nie mogą więc przyjmować wspólnego nazwiska, posiadać wspólnego majątku ani korzystać z możliwości wspólnego opodatkowania. Mogą jednak wzajemnie dziedziczyć po sobie majątek oraz reprezentować się w niektórych sytuacjach. Ustawa nie przewiduje możliwości adoptowania dzieci. Potwierdza jednak prawo do wychowywania potomków z poprzednich związków, o ile „nie zostanie zagrożone zdrowie dziecka oraz jego rozwój cielesny, uczuciowy, umysłowy i moralny”. W takiej sytuacji prawo wręcz nakazuje, by partner rodzica dziecka brał czynny udział w wychowywaniu.